Hoe gaan de families om met het landbouwtekort?
Abdoul Moumouni Illo: “Met de terugkerende droogte volstaan de oogsten niet meer om alle 12 maanden van het jaar te voorzien in de noden. De gezinnen moeten dus alternatieven vinden in de “overbruggingsperiode”, wanneer het graan van de voorgaande oogst op is en dat van de volgende nog niet geoogst is.
Het vertrek van een gezinslid is één van de overlevingsstrategieën waarmee gezinnen proberen het hoofd te bieden aan de landbouwtekorten. Wanneer de oogst niet volstaat, beslissen diegenen die ertoe in staat zijn om te vertrekken. De impact is dubbel. Enerzijds zorgt het ervoor dat het dorp arbeidskrachten verliest, wat op termijn de voedselzekerheid van de gezinnen raakt. Anderzijds krijgen sommige gezinnen geld van een familielid wiens migratieproject succesvol was, wat hen in staat stelt om hun voedselzekerheid te verbeteren.”
Waar gaan de personen die wegtrekken naartoe?
Abdoul: “Het merendeel van de Nigerezen trekt naar steden in Afrikaanse buurlanden. Interregionale migratie is echter steeds moeilijker in de Sahel aangezien elk van de naburige regio’s haar eigen uitdagingen heeft. De economische situatie in Nigeria is een ramp. Libië is geen staat meer sinds Kadhafi er weg is. Ivoorkust zit ook in een moeilijke situatie, net als Gabon. Het eldorado is nu Equatoriaal-Guinea, maar migranten worden er vervolgd.”
Wat is de invloed van de Europese Unie op het migratiebeleid in Niger?
Abdoul: “Vanaf de migratietop in Valetta[1], die alle staatshoofden rond migratie samenbracht, besliste de Europese Unie om de Afrikaanse staten te helpen in de strijd tegen criminaliteit en terrorisme. Eigenlijk was haar bezorgdheid migratie: hoe de migratie naar Europa tegenhouden? De Europese Unie heeft Afrikaanse staten – waaronder Niger – miljoenen euro’s toegekend om migratie te bestrijden.
Deze strijd tegen migratie wordt gefinancierd door de Europese Unie, met medeplichtigheid van onze leiders. Vandaag is Niger de zuidgrens van Europa geworden, niet de Middellandse Zee.”
Wat is de concrete impact van dit restrictieve migratiebeleid?
Abdoul: “De top van Valetta heeft een bepaalde dynamiek op gang gebracht, waaronder een nieuwe wet die migratie criminaliseert. We vergeten vaak dat er een hele economische keten achter migratie zit: personen die hen vervoeren, onderdak geven, voedsel verkopen… Door deze wet zijn meer dan 6.000 mensen werkloos geworden.
Deze wet heeft de migranten nog kwetsbaarder gemaakt, omdat ze niet meer openlijk kunnen handelen. De netwerken worden clandestien georganiseerd en de migranten vertrouwen enkel wat anderen zeggen, zonder dat ze er ook maar enig idee van hebben welk risico ze lopen.
Dit restrictieve beleid blokkeert de mobiliteit in de Sahel en ondermijnt regionale akkoorden –zoals de ECOWAS[2] – waarvan Niger deel uitmaakt. Maar de vertrekken zijn tot nu toe nog niet gestopt, verre van. Mensen blijven vertrekken, en dit zal zo verdergaan, enkel de routes veranderen.”
Wat is uw boodschap voor het Belgisch publiek?
Abdoul: “We willen migratie een menselijk gezicht geven. Alle projecten die we opzetten hebben als doel dit menselijke gezicht te tonen, en hun rechten te laten respecteren.
Caritas Niger ijvert voor het weerbaar maken van de mensen, maar bepaalde uitdagingen – zoals klimaatverandering – stijgen boven ons uit. Meer dan 80% van onze economie is afhankelijk van landbouw en veeteelt. De impact van droogte is dus rampzalig, want als de oogst slecht is, heeft dat invloed op de hele economie van het land.”
Standpunt van Caritas International België
“Als we het over migratie hebben, vergeten we vaak de personen die niet kunnen migreren. Zij die vast zitten in precaire of gevaarlijke omstandigheden en geen beroep kunnen doen op deze overlevingsstrategie.”, zegt Tom Devriendt, beleidsmedewerker bij Caritas International. “Het is belangrijk dat beleidsmakers hen niet vergeten. Vooral wanneer het beleid mobiliteit moeilijker of gevaarlijker maakt.”
Caritas is van mening dat het officiële ontwikkelingsbeleid migratie moet erkennen als een overlevingsstrategie, een instrument om voedselonzekerheid en armoede te bestrijden. In geen enkel geval mag ontwikkelingshulp afhankelijk zijn van migratiecontrole. Enerzijds is dit contraproductief omdat migratie bijdraagt aan ontwikkeling. Anderzijds is dit inefficiënt omdat ontwikkeling nog meer migratie creëert.
Met haar laatste plaats in de human development index (HDI) van de Verenigde Naties, wordt Niger beschouwd als een van de armste landen ter wereld. De prioriteit moet dus niet migratie zijn, maar eerder de strijd tegen armoede en voedselonzekerheid. Deze tasten immers de gezondheid van de bevolking aan en verminderen het potentieel van de arbeidskrachten die nodig zijn voor het overleven van de gezinnen.
Met de steun van de Europese Unie voor sensibilisering en ontwikkelingseducatie (DEAR) in het kader van het project MIND. Meer info hier. De inhoud valt onder de verantwoordelijkheid van Caritas International en weerspiegelt niet noodzakelijk de officiële standpunten van de Europese Unie.
