Welke impact heeft ontwikkeling op zuid-noord migratie?

Caritas International België Welke impact heeft ontwikkeling op zuid-noord migratie?
24/07/2018

De voorbije jaren hebben vele media in Europa hun aandacht gericht op migratie vanuit ontwikkelingslanden (het zuiden) naar ontwikkelde landen (het noorden), maar de cijfers zijn duidelijk: dit type migratie komt minder vaak voor dan migratie vanuit het zuiden…naar het zuiden. Waarom zuid-noord migratie? Wat is de impact ervan? Dit zijn de belangrijkste vragen die we voorlegden aan Frédéric Docquier, econoom, onderzoeker en professor aan de Université Catholique de Louvain. Verslag en video van dit interview hieronder.

Voordat we het interview beginnen, is het goed eraan te herinneren dat de macro-economische redenen voor migratie — inkomensongelijkheid, opleidingsniveau, conflicten, demografie — slechts een deel van het verhaal zijn. Andere factoren zoals sociale en culturele normen, gezinsstatus of persoonlijkheidskenmerken zijn even belangrijke determinanten van migratie. Al deze factoren zijn met elkaar verbonden.

In 2017 telden de Verenigde Naties 258 miljoen migranten (3% van de totale wereldbevolking), waaronder 97 miljoen mensen die migreerden van zuid naar zuid, 89 miljoen van zuid naar noord, 57 miljoen van noord naar noord en 14 miljoen van noord naar zuid.

Migratie tussen landen in het zuiden is dus het meest voorkomende type migratie (38% van de internationale migratie). Het wordt gekenmerkt door interregionale bewegingen in Latijns-Amerika, Afrika en Azië — dat laatste met name naar de Golfstaten. Zuid-noord migratie staat op de tweede plaats (34,5% van de internationale migratie), inclusief migratie van Latijns-Amerika, Azië en Afrika naar Europa, de Verenigde Staten of Australië.

Internationale migratieCaritas International België Welke impact heeft ontwikkeling op zuid-noord migratie?

Professor Frédéric Docquier brengt ons zijn expertise over migratie en vooral over de macro-economische factoren die zuid-noord migratie verklaren.

Welke macro-economische factoren verklaren migratie?

Frédéric Docquier: Ongelijkheden tussen landen zijn een belangrijke bepalende factor voor zuid-noord migratie, maar het is niet de enige. Andere variabelen (mogelijk gecorreleerd met inkomensniveau) hebben ook invloed: zoals het opleidingsniveau, geografie, bevolkingsstructuur, netwerken, enz.

Onderwijs is een belangrijke determinant van migratie, omdat opgeleide mensen een grotere neiging hebben om te migreren in vergelijking met ongeschoolden (vooral wanneer het land onderontwikkeld is).[1]

Opgeleide mensen komen uit gezinnen die over het algemeen meer financiële middelen hebben en een betere toegang tot informatie — twee essentiële voorwaarden voor het sturen van een familielid naar het buitenland. Bovendien is het migratiebeleid van rijke landen vaak expliciet discriminerend voor lager opgeleiden.

Wat is de impact van ontwikkeling op migratie?

F.D.: Sommigen verwachten dat economische ontwikkeling een negatief effect zal hebben op migratie (dat meer ontwikkeling minder migratie zou betekenen).

In werkelijkheid varieert het effect afhankelijk van het ontwikkelingsniveau van het land: ontwikkeling heeft een positief effect op migratie van lage-inkomenslanden, ambigu voor middeninkomenslanden en een negatief effect voor de meest ontwikkelde landen.


Caritas International België Welke impact heeft ontwikkeling op zuid-noord migratie?

  • Landen met lage inkomens: migreren is duur. Financiële beperkingen zijn daarom een obstakel voor migratie in zeer arme landen. Voor die laatste betekent meer ontwikkeling meer inkomen, en dus meer migratie.
  • Landen met een middelgroot inkomen: deze landen zijn genoeg ontwikkeld zodat de financiering van migratie geen obstakel vormt. Ontwikkeling heeft hier geen invloed op migratie, eerder onderwijs. Meer ontwikkeling betekent meer opgeleiden en daarom een grotere neiging om te migreren (zie hierboven). Dit zou a priori meer migratie betekenen, maar meer onderwijs betekent ook een lager geboortecijfer. Het netto-effect van ontwikkeling op het bestand van migranten is daarom dubbelzinnig voor deze landen.
  • Landen met hoge inkomens: ontwikkeling heeft een negatieve invloed op migratie, aangezien kansen in het buitenland relatief minder aantrekkelijk worden in vergelijking met kansen in het binnenland.

Is de zuid-noord migratie de voorbije jaren veranderd?

F.D.: Veel mensen denken dat iedereen zijn land wil verlaten. Maar je land verlaten is een heel moeilijke beslissing. Slechts 2 tot 2,5% van de bevolking in ontwikkelingslanden woont in rijke landen. Sinds de jaren zestig is deze neiging tot migreren van bevolkingsgroepen uit het zuiden redelijk stabiel gebleven ondanks lichte opwaartse schommelingen.

Deze continuïteit kunnen we deels verklaren doordat de internationale ongelijkheden tussen rijke en arme landen sinds de jaren zestig blijven bestaan.[2] De lichte opwaartse schommelingen kunnen worden verklaard door de verbetering van het opleidingsniveau (hoewel gemiddeld zeer beperkt), maar ook door de conflicten. Red.: Conflicten hebben vooral de zuid-zuid migratie beïnvloed, aangezien 85 procent van de vluchtelingen wordt opgevangen door ontwikkelingslanden.[3]

Het aantal migranten uit het Zuiden is echter toegenomen. In de jaren zestig bedroeg het aantal migranten in het noorden gemiddeld 4,5% waarvan 1,5% uit het zuiden en 3% uit het noorden kwam. Vandaag is het aandeel van het noorden niet veranderd, maar dat van het zuiden is gestegen tot 8,5%.

Het aandeel mensen uit het zuiden is niet veranderd, maar wel het aantal. Hoezo?

F.D.: Vanwege de demografische verschillen tussen noord en zuid. Proportioneel groeit de bevolking in het zuiden sneller dan de bevolking in het noorden. Als gevolg hiervan is het aantal migranten uit het zuiden — en de verhouding die ze vertegenwoordigen in het noorden — toegenomen. Toch is het aandeel mensen dat het zuiden verlaat vrijwel gelijk gebleven.

Welke impact heeft migratie op landen in het zuiden?

F.D.: Migratie is gemiddeld genomen positief voor alle landen van herkomst op elk ontwikkelingsniveau.[4] Migranten sturen geld naar hun netwerk en stimuleren de handel, de verspreiding van technologie en ideeën (gendergelijkheid, democratie, enz.).

Vanwege deze positieve impact moeten we het ontwikkelings- en migratiebeleid op elkaar afstemmen. Een restrictief migratiebeleid en migratiebarrières beïnvloeden de impact van ons ontwikkelingsbeleid.

Volgende afspraak

Dit interview werd afgenomen in het kader van de campagne #whatishome [5] waarin we op zoek gaan naar de link tussen migratie en ontwikkeling. Wat is het verband tussen migratie en voedselzekerheid? Migratie-experte Anna Knoll (European Centre for Development Policy Management) legt het uit. Binnenkort publiceren we ook een interview met Frédéric Docquier over de impact van migratie op de landen van aankomst.

Meer weten? Blijf op de hoogte door je in te schrijven op onze nieuwsbrief “Standpunten” of volg ons op Facebook en Twitter.


 

Video van dit interview


#whatishome is een driejarige sociale mediacampagne gefinancierd door de Europese Unie voor sensibilisering en ontwikkelingseducatie (DEAR) in het kader van het project MIND. 11 landen en 12 Caritasorganisaties doen mee aan deze campagne. Meer info hier. De inhoud van deze campagne valt onder de verantwoordelijkheid van Caritas International en weerspiegelt niet noodzakelijk de officiële standpunten van de Europese Unie.

Caritas International België Welke impact heeft ontwikkeling op zuid-noord migratie?



[1]

De neiging tot migratie verwijst naar het gemiddelde percentage van mensen die het land verlaten, d.w.z. het percentage emigranten in verhouding tot de totale bevolking.

[2]

De inkomensverschillen tussen rijke en arme landen zijn constant gebleven sinds de jaren 1960. Ongelijkheden waren toen erg groot, en zijn dat nog steeds.

Sommige landen vallen buiten dit gemiddelde, met name de opkomende landen die zich sterk hebben ontwikkeld en de zeer arme landen die armer zijn geworden.

[3]

UNHCR, Figures at a glance, 19 juni 2018.

[4]

De resultaten zijn gemiddelden. Voor sommige landen – zoals Haïti of Jamaica – heeft emigratie een negatief effect op de ontwikkeling van het land.

[5]

#whatishome is een campagne in 11 landen met 12 Caritasorganisaties. Ze krijgt financiële steun van de Europese Unie. Voor meer informatie, zie hier

Verwant nieuws

Alle nieuwsberichten