“Het waterverbruik wereldwijd is op 100 jaar tijd zes keer zoveel geworden en blijft toenemen met ongeveer 1% per jaar”, meldt het World Water Development Rapport[1] van de Verenigde Naties. “Het waterverbruik zou wereldwijd moeten blijven stijgen, onder andere in functie van de bevolkingsgroei, economische ontwikkeling en de veranderende consumptiepatronen.” Maar de bronnen worden uitgeput… Van Ethiopië tot Haïti, over Niger of zelfs België, wordt het blauwe goud zeldzaam en soms zelfs bedreigend (denk maar aan de recente cycloon Idai in Zuidoost-Afrika en de tsunami’s in Indonesië). Ook in België is het niveau van het grondwater alarmerend.[2].
“We drinken stilstaand water”
“Ik heb veel kinderen: 14. Maar 10 van hen zijn overleden aan ziektes: vaak diarree of uitdroging”, vertelt Suleiman (78 jaar) onder een boom in het dorp Tagamawa, in Niger. Meer dan 3.500 km daarvandaan, in Ethiopië, onderging Mihret dezelfde realiteit: “Elke ochtend vertrok ik om 5 uur om mijn waterbidon te vullen en ontbijt voor de kinderen te maken. Ik moest water halen uit een vuile en ondiepe plas. Er was nooit genoeg en het was altijd vuil!”. Nu heeft Mihret, haar familie, het hele dorp en de omliggende dorpen toegang tot proper water uit de kraan.
Suleiman herinnert zich: “Toen ik nog jonger was, hadden we meer producten die uit de grond kwamen. Nu zorgen de klimaatverandering, ontbossing en bevolkingsgroei ervoor dat de grond altijd gebruikt wordt. Ze kan nooit meer rusten…”
©Isabel Corthier
Het blauwe goud in het hart van de projecten van Caritas
“Het gebrek aan water heeft een impact op alle delen van het leven”, legt Bernadette Van Raemdonck uit. Zij is verantwoordelijk voor de programma’s rond internationale samenwerking bij Caritas International. “Zonder water is er geen irrigatie en dus geen oogst. Zonder water in de buurt, moeten vrouwen en kinderen uren wandelen in plaats van naar school te gaan. Zonder proper water, verspreiden ziektes zich. In het Tsjaadmeer heeft de droogte ook een impact op de geopolitiek. Water vormt dus het hart van onze programma’s, of het nu tijdens een crisis is -door WASH kits uit te delen- op het vlak van voedselzekerheid of projecten rond sanitaire voorzieningen en hygiëne. Samen met de lokale gemeenschappen die de waterpunten beheren denken we ook na hoe we meer kunnen produceren door het water beter te gebruiken.”
Natuurlijke oplossingen
“De wereldwijde vraag naar landbouw- en energieproductie (vooral voor voedsel en elektriciteit) zou respectievelijk met ongeveer 60% en 80% moeten stijgen tegen 2025. Tegelijkertijd wordt de wereldwijde waterkringloop intensiever door de klimaatverandering: de meest vochtige regio’s worden vochtiger en de meest droge regio’s worden droger”, voegt het VN-rapport toe. Het rapport prijst oplossingen die gebaseerd zijn op de natuur, zoals ecohydrologie, groene infrastructuur, herstel van boslandschappen of risicobeperking bij rampen(RBR), gebaseerd op de ecosystemen.
Een voorbeeld hiervan: “In Burundi hebben de RBR comités van Rutana, die Caritas heeft opgezet en begeleid, op een participatieve manier actieplannen uitgewerkt die in die richting gaan”, zegt Gregory Claus, verantwoordelijke voor het project. “De problematiek van erosie door ontbossing en overexploitatie van de landbouw kreeg een centrale plaats in hun vaststellingen en actieplannen. Sindsdien werden meerdere acties ondernomen: oprichting van boomkwekerijen waarbij manden van bananenbladeren gebruikt worden in plaats van de gebruikelijke plastic zakjes, herbebossing van de heuvelruggen, de oevers vastmaken, diversificatie van de gewassen…”.
>>LEES OOK: Natuurrampen: mitigatie en preventie
©Isabel Corthier
Regen, zeeën, meren, grondwater: bron van leven
“De focus moet zijn: hoe beschermen we water als grondstof”, voegt Martine Haentjens, projectverantwoordelijke van Caritas in Haïti, nog toe. “Meer dan 2 miljard personen wereldwijd hebben geen toegang tot betrouwbare drinkwaterbronnen. In bepaalde delen van de wereld is het water besmet door plastic. We moeten dit veranderen.”
Gezondheid, milieu, landbouw, welzijn… water is essentieel in het dagelijkse leven. Het zet alles in beweging: het land, de mensen, het leven. Caritas engageert zich aan de zijde van de meest kwetsbaren – in België of daarbuiten – om hun dagelijkse leven te verbeteren en de loop der dingen te veranderen.