Gevluchte Oekraïense vrouwen in Polen: hun verhalen

Fotografe Zlata: "De beelden die je ziet, tonen hoe het écht is. In deze vreselijke situatie moeten we elkaar helpen"

Toen de oorlog uitbarstte, zou Zlata, een jonge fotografe uit Kiev, beginnen in een nieuwe job. Maandag 28 februari zou voor haar een veelbelovende dag worden.

Op woensdag 23 februari gaat Zlata op bezoek bij haar ouders in Tsjernihiv, de stad in het noorden van Oekraïne waar ze opgroeide. Als ze weer in Kiev is, heeft ze een angstig voorgevoel. Maar ze weet niet waar het vandaan komt. Op donderdag 24 februari wordt ze om 5.00u wakker door een ontploffing. Zlata kijkt meteen op het internet om te weten wat er is gebeurd, maar ze vindt geen informatie. Tien minuten later krijgt ze een bericht van een vriend: het is oorlog.

Ludmilla, een jonge moeder met 3 kinderen

Ludmilla (28) is de moeder van tweeling Nastia en Konstantin (5) en Victoria (3 maanden). Ze zijn goed ingeduffeld in dikke winterjassen. De familie vindt eindelijk wat rust en warmte in de tent van Caritas in het Poolse Przemyśl, na een reis van 5 dagen. Ludmilla zet de kinderwagen van Victoria wat dichter bij de kachel. Ze maakt een flesje klaar, en vertelt over de dag waarop haar leven helemaal veranderde.

Het is zondag als de jonge moeder en haar kinderen de havenstad Odessa, in het zuiden van Oekraïne, verlaten. Russische troepen trekken op naar de stad, en de tijd dringt. Ludmilla en haar kinderen nemen een trein richting Lviv, in het westen van Oekraïne, waar ze vrienden hebben. “Ik volgde de actualiteit elke dag op. Want ik wilde vermijden om met de kinderen ’s nachts buiten te moeten wachten aan de grens, want het was erg koud.”

Op donderdag besluit Ludmilla het er toch op te wagen. Een kennis brengt haar en de kinderen naar de grens, daar stappen ze op een bus naar Polen. Hun oude leven laten ze achter in Oekraïne.

Omdat brandstof schaars is geworden, is het voertuig niet verwarmd en moet iedereen dicht tegen elkaar aan kruipen om zich warm te houden. Uiteindelijk arriveren Ludmilla en de kinderen in het transitcentrum van Przemyśl, waar vrijwilligers van Caritas Polen de vluchtelingen – 1.000 mensen per dag – bijstaan zodat ze wat kunnen eten en rusten. Nastia, Konstantin en Victoria hebben het ijskoud en zijn uitgehongerd. Het personeel van Caritas vindt voor de familie nachtelijk onderdak in een naburige school.

De dag nadien stappen Ludmilla en haar kroost in een minibus, een pendeldienst van de vrijwilligers van Caritas die vluchtelingen naar andere delen van Polen of een buurland brengt. De familie kijkt ernaar uit om in een bed te kunnen te slapen, al is het alleen maar vannacht. Ludmilla heeft geen idee wat de volgende dagen zullen brengen.

>>LEES OOK: Caritas-netwerk draait op volle toeren in Oekraïne én buurlanden

Inna: "We willen graag geloven dat deze oorlog niet lang zal aanslepen"

“Eerst kon ik niet geloven dat het oorlog was”, vertelt Inna. “Maar toen ik mijn Instagram opendeed, drong het tot me door dat mijn land werd gebombardeerd.”

Inna komt uit Kremenets, een stad in het westen van Oekraïne. Al in de eerste dagen van de oorlog vielen er bommen op een luchthaven vlak bij haar stad. Vrienden raadden haar aan om naar Polen te vluchten. Ze doet haar verhaal nu vanuit Przemyśl, een stad in het zuidoosten van Polen.

Inna vertrok, maar haar ouders, broer en echtgenoot bleven achter. De mannen mogen niet weg omdat ze kunnen worden opgeroepen om te vechten in het leger. Toen ze de laatste keer met elkaar belden, verzekerde Inna’s familie haar dat ze het goed stelde. Inna hoopt dat dit nog altijd zo is.

“We willen allemaal graag geloven dat deze oorlog niet lang zal aanslepen”, zegt Inna. Maar zelf is ze er niet gerust in. Ze spreekt uit ervaring. “Ik werkte met mensen uit het oosten van Oekraïne, die moesten migreren in hun eigen land. Toen zij arriveerden, dachten ze ook dat ze het maar voor een paar dagen zou zijn. Maar acht jaar later zijn ze er nog altijd.”^[2]

Agnjetschka, vrijwilligster bij Caritas Polen: "Het lot van de Oekraïners had ook het onze kunnen zijn”"

Om 6 uur ’s ochtends staat Agnjetschka al achter haar kookpotten. Sinds 24 februari slaapt ze zo’n vier uur per nacht. Haar dagen eindigen nu om middernacht. Agnjetschka was al vrijwilligster in het Caritas-restaurant in het station van Przemyśl, aan de Poolse grens. Toen ze op de radio hoorde dat de oorlog was uitgebroken in Oekraïne, wist ze dat haar hulp nodig zou zijn. Samen met andere vrijwilligers maakt ze elke dag 1.800 liter soep en 160 ontbijten, lunches en avondmaaltijden voor de vluchtelingen, de politie, de brandweerlui, de grenswachten, het paramedisch personeel en de hulpverleners. Het lijkt wel een mierenhoop, elke dag opnieuw. De keuken warmt snel op, de vensters dampen aan. Vrijwilligers snijden groenten en brood, Agnjetschka bakt eieren in de pan. Iedereen die voorbij de immense soepketels loopt, roert eens in de soep met de grote pollepel.

Agnjetschka heeft last van spierpijn, haar handen zijn opgezwollen, maar ze klaagt niet. Ze doet verder. Iedere dag denkt ze aan haar zoon. Iedere dag denkt ze aan hoe het zou zijn als hij moest gaan vechten. “Het lot van de Oekraïners had ook het onze kunnen zijn”, beseft de Poolse. Eigenlijk wil ze er liever niet aan denken. Ze schudt haar hoofd en gaat weer aan het werk. De volgende bestelling wacht al.

Agnjetschka is in de keuken bezig van 6 uur ’s morgens tot middernacht. Samen met andere vrijwilligers kookt ze in het restaurant van Caritas in het station van Przemysl, aan de Poolse grens. – Philipp Spalek/Caritas Polen

Vrouwen zijn erg kwetsbaar voor mogelijke mensenhandel

“Vrouwen met kinderen arriveren aan de grens, vaak midden in de nacht”, zegt Thomas Hackl, directeur humanitaire actie bij Caritas Roemenië. “Ze komen een land binnen dat ze niet kennen, waar mensen een taal spreken die zij niet spreken.” In Roemenië, net als in andere landen rond Oekraïne, is het risico op mensenhandel groot. Caritas-organisaties weten dat en raden de vluchtelingen aan om voorzichtig te zijn. De Caritas-medewerkers en -vrijwilligers kregen er allemaal een opleiding over. “Aan de grens bieden veel mensen hulp, zoals gratis vervoer en onderdak. De overgrote meerderheid van hen heeft goede bedoelingen, maar er zijn er ook die proberen misbruik te maken van deze situatie.”

>>LEES OOK: Hulp aan Oekraïne: vragen en antwoorden

Met jouw steun kunnen wij het verschil maken

Caritas International maakte ondertussen al meer dan 130.000 euro vrij uit zijn noodfonds om de slachtoffers van de oorlog in Oekraïne te ondersteunen. De eerste steun ging naar Caritas Oekraïne, Caritas Polen en Caritas Moldavië. En vooral staan onze mensen overal klaar om te helpen. In Oekraïne zelf waar de meest kwetsbare mensen achtergebleven zijn. En in de buurlanden waar we met man en macht het beste van onszelf geven om vluchtelingen op te vangen, vooral mama’s met kinderen.

We doen wat we kunnen, maar de nood blijft gigantisch. Sluit ook aan bij ons noodteam: doe nu een levensreddende gift via ons online betalingsplatform of via het rekeningnummer BE88 0000 0000 4141 met de mededeling ‘4147 Oekraïne’. Elke gift helpt om de dringendste noden te financieren en levens te redden Dankjewel!