Gaza: op de rand van de afgrond… maar hoe lang nog?

Zonder enige toegang tot veilige zones is Gaza voor burgers een van de gevaarlijkste plekken ter wereld geworden. Op 26 januari 2024 sprak het Internationaal Gerechtshof zijn vrees uit dat er momenteel een genocide plaatsvindt in Gaza.¹

Als direct gevolg van de Israëlische militaire operaties sinds de brutale aanvallen van Hamas op 7 oktober 2023, zijn in Gaza meer dan 33 000 mensen gedood (twee derde van hen vrouwen en kinderen) en sloegen 1,7 miljoen mensen op de vlucht. Dat is meer dan driekwart van de bevolking.² Hele families zijn uit elkaar gevallen of verdwenen uit het bevolkingsregister. De psychologische tol en het collectieve trauma zullen generaties lang voelbaar zijn.

Israëlische bombardementen in combinatie met humanitaire blokkades hebben in Gaza vitale infrastructuur vernietigd en geleid tot een verontrustende hongersnood. Naar schatting meer dan 60 procent van de huizen is beschadigd of verwoest. Slechts 12 van de 36 ziekenhuizen en 24 procent van de eerstelijnsgezondheidscentra werken gedeeltelijk.³ De meerderheid van de mensen in Gaza heeft geen toegang tot zuiver drinkwater en meer dan een miljoen mensen lopen het risico op hongersnood als er niet onmiddellijk actie wordt ondernomen om humanitaire hulp te bieden.⁴

Berichten over een mogelijk Israëlisch grondoffensief in Rafah, aan de grens met Egypte, blijven zorgwekkend. In deze zone wonen meer dan 1,4 miljoen mensen, in een gebied waar voor het conflict 200 000 mensen woonden. Het groeiende risico op een massale verhuizing naar Egypte – dat al op kleinere schaal aan de gang is – wijst er nogmaals op dat deze bevolkingsgroepen beschermd moeten worden en toegang moeten hebben tot al hun basisrechten, inclusief het recht om indien mogelijk terug te keren naar hun woningen in Gaza.

Het Caritasnetwerk blijft burgers steunen die vastzitten in de hel van Gaza. Caritas International België heeft 100 000 euro uitgetrokken ter ondersteuning van de noodhulp van Caritas Jeruzalem dat al tientallen jaren verankerd is in Gaza.

Net als inwoners en andere humanitaire actoren riskeren Caritasteams elke dag hun leven: ze worden een doelwit, slaan op de vlucht of worden geconfronteerd met toenemende bewegingsbeperkingen en de ineenstorting van de burgerlijke orde.⁵

Te midden van de ruïnes in het noorden van Gaza werd in de Latijnse Kerk sinds februari 2024 een tijdelijke kliniek opgezet door Caritas. Een team van 25 artsen, verpleegkundigen en logistiek medewerkers woont in het complex en verleent medische diensten aan de honderden mensen die daar hun toevlucht zoeken en aan de omliggende gemeenschappen. In het zuiden van Gaza bieden 8 mobiele Caritasklinieken eerstelijns- en psychosociale zorg aan ontheemden in Rafah.

De stijgende prijzen en de beperkte beschikbaarheid van basisartikelen – veroorzaakt door de beperkingen die opgelegd werden door de blokkade en de wijdverbreide onveiligheid – hebben grote economische moeilijkheden gecreëerd voor de bevolking van Gaza. Naast het aanbieden van zijn medische expertise gaat het Caritasnetwerk ook door met het voorzien van cash die de getroffen bevolkingsgroepen in staat stelt om goederen en diensten te verkrijgen die moeilijk toegankelijk blijven. Deze gelduitkeringen door Caritas en andere actoren worden gebruikt voor de aankoop van voedsel (80%), geneesmiddelen (39%), water (23%), hygiënische artikelen (10%) en vervoer.⁶

Caritas richt zich in het bijzonder op mensen met een beperking, ouderen, vrouwen en meisjes – allemaal lopen ze een hoger veiligheidsrisico.

Net als de rest van de humanitaire gemeenschap beklemtonen onze partners dat een onmiddellijk staakt-het-vuren en effectieve humanitaire toegang de enige oplossingen blijven om de bescherming van hun teams te waarborgen en te voorkomen dat honderdduizenden mensen omkomen.

De levering van hulp aan Gaza lijdt nog altijd onder de onevenredige Israëlische blokkade, die al 16 jaar van kracht is en in oktober 2023 werd aangescherpt. Het Caritasnetwerk pleit ervoor dat grootschalige humanitaire hulp onmiddellijk mogelijk gemaakt wordt via extra en veilige aanvoerroutes, waaronder landovergangen.

Als belangrijke speler in de coördinatie van deze kolossale humanitaire inspanningen moet adequate financiering voor UNRWA een prioriteit blijven.⁷ De opschorting van deze middelen door meerdere donorlanden zou België ertoe moeten aanzetten om het geplande jaarlijkse budget zo snel mogelijk te betalen en zijn bijdrage aan dit VN-agentschap te verhogen. Tegelijkertijd moeten ook de reacties van andere lokale en internationale humanitaire organisaties ter plaatse flexibel, adequaat en duurzaam worden ondersteund.⁸

In de context van de ongeziene crisis in Gaza onderstreept het internationaal humanitair recht de verantwoordelijkheid van “derde staten” (de internationale gemeenschap) om een einde te maken aan schendingen door alle partijen in het conflict: of het nu gaat om aanvallen op burgers, humanitaire blokkades of het vasthouden van gijzelaars.

Caritas International roept België op om al zijn politieke, diplomatieke, juridische en economische middelen in te zetten om ervoor te zorgen dat het internationaal recht in Gaza en de rest van de bezette Palestijnse gebieden gerespecteerd wordt. De afkondiging van een wapenembargo van en naar Israël en Gaza en de beëindiging van de handel met Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever zijn hiertoe twee concrete hefbomen.