“Onze jongeren hebben nood aan zorgzame mensen die hun zelfvertrouwen kunnen helpen herstellen”

Wat is de doelstelling van de organisatie DUO for a JOB?

Julie Bodson: Onze organisatie vormt duo’s van vrijwillige 50+’ers (mentors) die jongeren met een migratieachtergrond (mentees) bijstaan in hun zoektocht naar werk. Het programma helpt deze jongeren niet alleen in de zoektocht naar werk, maar laat ook toe om de ervaring van onze ouderen te valoriseren.

Dus ontmoeting vormt de basis van DUO for a JOB?

Julie Bodson: Inderdaad. Het stimuleren van de ontmoeting tussen twee groepen die niet vaak de kans krijgen elkaar te ontmoeten laat toe om bruggen te bouwen en vooroordelen te doorbreken.

De mentors zijn blij om deze jongeren met een migratieachtergrond te ontmoeten en om kennis te maken met een nieuwe en onbekende realiteit. Een van de mentors zei recent: “Wat een rijkdom om een ander te leren kennen, ongeacht zijn nationaliteit of persoonlijkheid. Sinds mijn kindertijd, geloofde ik oprecht dat ik Brussel kende. In realiteit negeerde ik volledig een sociale, stedelijke en nochtans dagelijkse realiteit van enkele wijken. Mijn blik op de stad is helemaal veranderd.”

Ook enkele van onze mentees vertelden ons dat ze nog nooit een Belg “van Belgische origine” ontmoet hadden behalve aan een loket of balie. Met dit programma realiseren ze zich dat het mogelijk is om een positieve, zorgzame en gastvrije relatie op te bouwen met Belgen.

Op welke obstakels botsen de jongeren op de arbeidsmarkt?

Julie Bodson: De moeilijkheden die de jongeren signaleren hebben voornamelijk betrekking op problemen van discriminatie gebaseerd op hun etnische origine, taalvaardigheid en de moeilijkheid om hun ervaring en diploma’s te valoriseren.

Een meer vergelijkende analyse toont dat jongeren aanvankelijk vooral obstakels aangeven die verband houden met een gebrek aan kennis over hoe werk te zoeken. Achteraf leggen jongeren meer de nadruk op obstakels te wijten aan een gebrek aan netwerk, sociaal kapitaal en zelfvertrouwen.

Door het contact met de jongere worden de ogen geopend van sommige mentors voor de obstakels waar mensen met een migratieachtergrond op de arbeidsmarkt voor komen te staan. Op een dag vertelde een mentor die zijn hele leven in de private sector gewerkt had en bijna nooit in contact was gekomen met mensen met een migratieachtergrond: “Het is ongelofelijk. Mijn jongere wil gewoon een rijbewijs halen, maar omdat hij een Palestijn is, is het een hindernissenparcours!” Mentors krijgen een realistisch beeld van de mentees en hun achtergrond. Ze worden op slag ambassadeurs voor non-discriminatie in hun eigen gemeenschap, in een omgeving die zich mogelijk niet van deze situatie bewust is.

Wat doen de mentors wanneer ze geconfronteerd worden met structurele problemen op de arbeidsmarkt?

Julie Bodson: Jongeren met een migratieachtergrond vormen een heterogene groep. Het toepassen van homogene oplossingen is niet logisch. Enkel een individuele aanpak, die rekening houdt met de profielen, de specifieke noden en de verlangens van de jongeren kan werken.

De mentors nemen eerst de tijd om te luisteren en de mentee te ondersteunen. De jongeren hebben een grote nood aan het ontmoeten van zorgzame personen die hun zelfvertrouwen kunnen boosten, die hen vertellen dat ze vaardigheden hebben en dat ze een plek in onze samenleving hebben.

De taak van de mentors is evengoed om informatie te sorteren en begrijpelijk te maken, om linken te leggen en in het bijzonder om de bevoegde publieke diensten of organisaties te identificeren. Mentors streven ernaar knopen te ontwarren die ontstaan zijn in het hoofd van de jongeren. Zo helpen ze hen de toegang tot bestaande diensten te vinden en bepaalde structurele problemen te omzeilen.

Laat het programma de mentees toe om een job te vinden?

Julie Bodson: Over het algemeen merken we dat de coaching een duidelijke impact heeft: 3 op de 4 begeleide jongeren slaagt erin een job, een opleiding of een stage te vinden binnen de 12 maanden. Dat is belangrijk. Het toont aan dat met adequate begeleiding, aangepast aan de specifieke noden, ook jongeren met een migratieachtergrond werk kunnen vinden.

Maar het werk van de mentor gaat verder dan de mentee te begeleiden bij de zoektocht naar werk. De duo’s werken evengoed aan het ontwikkelen van een professioneel traject. Velen durven zich dit niet in te beelden of geloven niet dat ze in bepaalde sectoren aan de slag kunnen. Velen denken dat ze nooit in bepaalde sectoren aan de slag kunnen omwille van hun origine. Het werk van de mentor bestaat er ook in om de jongeren de ogen te openen voor de mogelijkheden in functie van zijn/haar verlangens, dromen en vaardigheden.

Dit gebrek aan sociaal kapitaal en kennis van de arbeidsmarkt is nog belangrijker voor nieuwkomers. Zo legde een jonge Syrische vrouw ons tijdens haar eerste gesprek uit dat ze aan het loket bij bpost wilde werken. Het was haar antwoord op de vraag naar haar professionele aspiraties. Toen we haar vroegen of het eerder het verkopen of het administratief aspect was dat haar interesseerde, herhaalde ze dat ze graag wilde werken aan het loket bij bpost. Ze had eigenlijk geen enkel idee van de arbeidsmarkt in België en geen mogelijkheden in haar omgeving om zich te oriënteren. Dit is een goed voorbeeld van de moeilijkheden van nieuwkomers om zich in te werken in een arbeidsmarkt die ze helemaal niet kennen. Zes maanden lang liet haar mentor haar een waaier aan beroepen ontdekken. Uiteindelijk heeft ze haar studies als kinderverpleegster hervat.

Natuurlijk worden sommige jongeren gedwongen om snel werk te vinden omwille van financiële redenen. In dat geval zoeken de mentors mee naar een (tijdelijke) job om te kunnen leven. Tegelijkertijd wordt er gewerkt aan een plan voor een professionele loopbaan op langere termijn.

Richt het project zich ook tot vluchtelingen?

Julie Bodson: Ja. Meer dan de helft van de jongeren valt onder een statuut van internationale bescherming. Deze groep krijgt te maken met enkele specifieke moeilijkheden. We merken in ons werk dat de manier waarop zij onthaald worden – in de opvangcentra, tijdens de procedure, etc. – een impact heeft op hun zoektocht naar werk. Waarom? Omdat het een invloed heeft op het vertrouwen dat ze ontwikkelen in publieke instellingen en in het geloof dat zij al dan niet hun plaats in de maatschappij kunnen vinden. Deze bevinding impliceert enkele beleidsmaatregelen: een degelijke ondersteuning van nieuwkomers, voldoende middelen voor hun omkadering, vereenvoudigde procedures, etc.

Waarom is het belangrijk voor de Belgische samenleving om jongeren met een migratieachtergrond in dienst te nemen?

Julie Bodson: Omdat de jongeren het willen! Maar ik zou de vraag een andere draai geven. De rol van de Belgische samenleving is niet om deze jongeren aan het werk te krijgen, maar eerder om een omgeving te creëren die hen toelaat te werken. Dat wil zeggen dat de jongeren de kans krijgen om hun vaardigheden te valoriseren en deel te nemen aan de ontwikkeling van de samenleving. Deze jonge mensen komen allemaal met talenten, vaardigheden, motivatie en veerkracht. Net dát waar de Belgische samenleving nood aan heeft.

Het project MIND kreeg financiële steun van het programma van de Europese Unie voor sensibilisering en ontwikkelingseducatie (DEAR). Meer informatie vind je hier. Deze inhoud is de verantwoordelijkheid van Caritas International en niet noodzakelijk van de Europese Unie.