Zondag 9 oktober
Aangezien er de dag voordien geen regen gevallen was, konden we zonder veel moeite de plaats oversteken waar de brug, “la digue” (voor Petit Goâve) door het water was meegesleept. Als het regent, wordt de overstreek problematisch. Het is nog maar begin oktober, dus het zal zeker nog regenen. Dan zal het verkeer over land terug afgesneden worden van de drie departementen Nippes, Sud en Grand’Anse.
Onderweg zagen we al behoorlijk wat schade: steeds meer omgevallen elektriciteitspalen en bomen, huizen waarvan de daken weggeblazen waren. Maar we zeiden tegen elkaar dat het misschien toch minder erg was dan gedacht. Een catastrofe, ja, maar goed…
Door enkele logistieke tegenslagen konden we pas laat vertrekken en kwamen we aan in Les Cayes toen het al donker was. De laatste kilometers konden we niet verder kijken dan de lichtbundel van onze koplampen.
Maandag 10 oktober
We vertrekken richting Dumont (in de gemeente Port-Salut), waar we een project rond voedselzekerheid hebben. Naarmate we dichter bij Port-Salut komen, wordt de schade groter. Onderweg vraag ik even te stoppen. Dit kan niet waar zijn. Dae ontbossing in Haïti een probleem is, weten we, maar Matthew heeft het werk nu afgemaakt. We staan voor een kale bergwand.
De bomen die overblijven, zien er levenloos uit. Van de werkzaamheden tegen erosie die aan de linkerkant van de flank uitgevoerd werden, blijft er niets over. Door de kale grond is het risico op erosie nu maximaal.
Een beetje verder zien we een groep mensen die werken aan iets wat op een weg lijkt. Ze leggen ons uit dat ze de weg aan het vrijmaken zijn zodat de hulp in Barbois kan geraken. Dit is de 4de sectie van Port-Salut. Huizen, tuinen en kleinvee zijn volledig vernield. Ze nodigen ons uit om bij hen te komen kijken, maar we zijn nu echt te gehaast. We willen in Dumont geraken.
Kale vlaktes
In Dumont aangekomen, treffen we verwoesting en troosteloosheid aan. “Hmmm…,” zoals men hier zegt wanneer men geen woorden meer heeft. We kijken in de verte. Vroeger was dat niet mogelijk doordat bomen het zicht belemmerden. Maar die bomen liggen nu tegen de grond. Wat overblijft is een kale vlakte, wind en water. Bruin in plaats van het vertrouwde groen.
Er blijft niet meer veel over van ons SECAL project: enkele zoete aardappelen en maniok die nog niet verrot zijn, zitten nog in de grond. De runderen overleefden het. Net als de kennis en ervaring die de mensen tijdens het project konden opdoen. Voor de rest: niets.
De weinige palmbomen die nog rechtstaan hebben een bizar gebladerte, alsof ze de hoogte in werden geblazen. De kokosnoten zijn gevallen en dienen als voedsel en drinken in afwachting van beter. Ze tonen me het dekstation dat ze gebouwd hadden. Wat hout en golfplaten, verfrommeld zoals aluminiumfolie, is alles wat ervan overblijft.
Madame Justa Lamisère
Onderstaande foto van Madame Justa Lamisère nam ik in januari 2016, op haar aardappelveld. Achter haar zie je het groen van enkele bomen.
Vandaag keerde ik terug naar het aardappelveld met Madame Lamisère. Haar veld is weggeveegd. Achter haar zien we de horizon, geen weelderig groen meer. De wind heeft de drie dikke bomen in het midden van het veld ontworteld.
Madame Lamisère: “We hadden de aardappelen al geoogst. De maniok moesten we nog doen, maar die ligt er nu nog. Deze ochtend ben ik gaan kijken wat ik nog kon oogsten maar de meeste maniok is al bedorven. Enkele stukjes heb ik nog kunenn oogsten. En ik heb enkele planten gerecupereerd om ze dicht bij mijn huis te kunnen herplanten.” Maar van haar huis blijft er niet veel meer over. “Het is vernield. Met mijn man en kinderen konden we enkele nachten terecht in het betonnen huis van een buur. Maar nu zijn we teruggekeerd.” Ze tonen me wat er nog staat. De verwoesting is totaal. En toch, er is hoop.
"Ayisyen se wozo, yo pliye, yo pa kase"
Dit is een koppel dat bijna alles verloren heeft. Ze hadden geiten, maar die zijn nu allemaal dood. Vrijwel alles wat ze geplant hebben zijn ze kwijt, hun huis is vernield, hun dochter is gewond aan haar arm door een metaalplaat die tijdens de orkaan in het rond vloog, de school van de kinderen is verwoest. En toch, Madame Lamisère is de overschot van de planten gaan halen om ze dicht bij huis te planten. Haar man legde een geïmproviseerd dak op een van de resterende kamers. De kinderen drogen hun schriften en schoolboeken.
Het zou zoveel gemakkelijker zijn geweest om naar de familie in Port-au-Prince te gaan of te wachten tot er hulp komt, maar nee, ze hebben gevochten en zich herpakt. “Ayisyen se wozo, yo pliye, yo pa kase,” zeggen ze hier. “Haïtianen zijn zoals lianen, ze buigen, maar ze breken niet.”
Madame Lamisère buigt maar ze breekt niet. Ze herpakt zich. Nochtans, door te praten met Pater Max Mathieu Montherland, priester van de parochie en directeur van de diocesane Caritas van les Cayes, verneem ik dat de exodus naar de hoofdstad begonnen is. Er zijn mensen die niet meer kunnen, die de huidige honger willen vermijden, maar ook de honger op middellange en lange termijn als we niet snel ingrijpen. Dat begrijpen we, maar zullen ze echt beter af zijn in de hoofdstad?
Wat willen we doen?
Via ons netwerk verdelen we voedselhulp en hygiënekits. Maar in samenspraak met onze partners geloven we dat noodhulp gepaard moet gaan met extra middelen zodat de mensen zich in alle waardigheid kunnen herpakken. Vandaar dat we ons ook willen concentreren op:
- hulp voor heropbouw en herstel van huizen
- steun aan landbouw en veeteelt
- preventie van cholera en andere door water overgebrachte ziekten.
