“In het toekomstige Europa willen we dat woorden als democratie, rechtvaardigheid, solidariteit en gelijkheid iets betekenen. We willen dat de EU een nieuwe bladzijde in de geschiedenis schrijft, een bladzijde waarin mensenrechten minder een doel en meer een realiteit zijn.”
Maria Nyman, secretaris-generaal van Caritas Europa
Ter gelegenheid van de Internationale Dag van de Mensenrechten [2] dringen Caritas Europa en Caritas Afrika [3] er bij de leiders van de Europese Unie (EU) op aan om de Conferentie over de toekomst van Europa optimaal te benutten en een sterkere rol voor de EU te creëren als voorvechter van wereldwijde mensenrechten. Wij moedigen de EU-leiders aan een dialoog over mensenrechtenschendingen aan te gaan met hun Afrikaanse tegenhangers in landen met een fragiel politiek landschap, waar zich momenteel burgerlijke onlusten, militaire staatsgrepen en economische ongelijkheden voordoen. Om een sterkere leidersrol op zich te nemen, hoeft het wiel niet opnieuw te worden uitgevonden. Wel zijn er maatregelen nodig die de fundamentele waarden van de EU beter weerspiegelen en die ervoor zorgen dat bestaande verbintenissen worden uitgevoerd.
De concrete impact van de Europese politiek
Als confessionele organisaties actief op lokaal niveau in Afrika en Europa, zijn onze leden getuigen van de concrete gevolgen van het EU-beleid voor het leven van mensen die in armoede en uitsluiting leven. Zij weten dat het EU-beleid op sommige vlakken niet in het voordeel van mensen in armoede werkt en dat er dingen moeten veranderen. In een recent onderzoek dat Caritas Europa uitvoerde naar aanleiding van de Conferentie over de toekomst van Europa, hebben de ledenorganisaties er voortdurend op aangedrongen dat het externe optreden van de EU meer in overeenstemming moet zijn met haar fundamentele waarden.
“Caritas verdedigt de Europese principes van menselijke waardigheid, vrijheid, democratie, gelijkheid, de rechtsstaat en eerbiediging van de mensenrechten. Wij willen dat het buitenlands beleid van de EU hetzelfde doet, door zorg te dragen voor de behoeften van de huidige en toekomstige generaties.”
Albert Mashika, uitvoerend secretaris van Caritas Afrika
Beslissingen nemen op basis van mensenrechten
Wij betreuren het dat sommige van de huidige EU-beleidsmaatregelen bijdragen tot hardnekkige vormen van onrechtvaardigheid. Ze worden geleid door een op winst gebaseerd economisch model dat ten koste gaat van het milieu, de menselijke waardigheid en de rechten van de lokale gemeenschappen in het globale Zuiden.
Om ervoor te zorgen dat het buitenlands beleid van de EU ten dienste staat van de mensen binnen en buiten Europa, is nederigheid volgens ons het eerste wat nodig is. Het is van cruciaal belang dat de beleidsmakers van de EU de negatieve impact erkennen die Europa in andere regio’s heeft gehad en nog steeds heeft. Bovendien moet de EU de verantwoordelijkheid nemen voor de aanpak van structurele problemen die armoede, ongelijkheid, mensenrechtenschendingen, klimaatrampen en gedwongen ontheemding veroorzaken.
Een economie gericht op mensen
Op sommige gebieden is de nood aan politieke wil om problemen structureel aan te pakken, groot. In de samenwerking met de privésector moet er dringend een eerlijker handelsbeleid komen en een grotere maatschappelijke verantwoordelijkheid en zorgvuldigheid op het vlak van mensenrechten. Dat is nodig om uitbuiting uit te roeien, in te spelen op de rechten en behoeften van de plaatselijke bevolking en beter bij te dragen tot een economie waarin de mens centraal staat. Wij menen ook dat de wapenexport dringend moet worden verminderd en dat de samenwerking met dictaturen en regeringen met een problematische staat van dienst op het gebied van de mensenrechten moet worden stopgezet. Op andere gebieden zijn er kansen en mogelijkheden voor de EU om wereldwijd een grotere rol te spelen. Zo kan de externe dimensie van het nieuwe EU-actieplan voor de sociale economie, mits het ambitieus wordt uitgevoerd, een krachtig instrument zijn om uitbuiting terug te dringen en meer steun te verlenen aan bedrijven die een positieve sociale en ecologische bijdrage leveren aan de samenleving.
Geen kansen laten liggen
Maar veel kansen worden niet benut, en daar maken wij ons zorgen over. Zo is het nieuwe partnerschap tussen de EU en Afrika bedoeld om de mens centraal te stellen, maar sommige prioriteiten die tijdens de recente ministeriële bijeenkomst van de AU en de EU zijn voorgesteld, doen dat niet. Willen we een echte op mensen en op mensenrechten gerichte aanpak, dan zijn concrete ambitieuze maatregelen nodig. Onder meer om veilige en regelmatige migratie- en mobiliteitskanalen uit te breiden en de rol van het maatschappelijk middenveld bij vredesinspanningen te versterken. Maar die maatregelen ontbraken in het gezamenlijke communiqué van de AU en de EU.
Met het oog op de 6de topontmoeting tussen de AU en de EU volgend jaar, dringen wij er bij de leiders van de EU en Afrika op aan overeenstemming te bereiken over een nieuw partnerschapskader dat de EU in staat stelt een zinvollere en constructievere rol te spelen bij de wereldwijde bevordering van de mensenrechten.
