Migratie in de Agenda 2030

Samen met 192 andere landen van de Verenigde Naties heeft België de Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling goedgekeurd. De Agenda 2030: dat zijn 17 duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) die wereldwijd behaald moeten worden tegen het jaar – je raadt het – 2030. De doelstellingen voor duurzame ontwikkeling gaan niet alleen over economische, maar ook over sociale en ecologische vooruitgang.

Op het eerste gezicht is veilige migratie geen Duurzame Ontwikkelingsdoelstelling. Maar als we iets dieper in de doelstellingen graven, dan zien we dat migratie niet vergeten werd bij het opstellen van de Agenda. Meer nog, beide kunnen niet zonder elkaar.

Armoede bestrijden door middel van migratie?

Verschillende factoren bepalen migratie. Het ontwikkelingsniveau van herkomstlanden is er daar één van. Tegelijkertijd heeft migratie zélf een impact op ontwikkeling, omdat het de ontwikkeling en investeringen in de herkomstlanden aanzwengelt, de ongelijkheidskloof tussen landen kleiner maakt én bijdraagt tot de ontwikkeling van vertrek-, doorreis- en aankomstlanden. Het verleden leert dat migratie een krachtig hulpmiddel is voor het terugdringen van armoede – niet alleen voor de migranten zelf maar ook voor hun families en, bij uitbreiding, het sociale netwerk daarrond. Maar dat loopt allemaal niet zomaar vanzelf.

Migratie en duurzame ontwikkeling: het is ingewikkeld

Hoe zorgen we ervoor dat migratie overal kan bijdragen ​​aan ontwikkeling en zo kan helpen de Agenda 2030 te behalen?

We moeten eerst en vooral de mogelijke impact begrijpen die migratie kan hebben op de Ontwikkelingsdoelstellingen en – omgekeerd – de impact van ontwikkeling op toekomstige migratiemodellen. Dit is geen gedachteoefening in het luchtledige. De relaties tussen migratie en ontwikkeling zullen implicaties met zich meebrengen voor de politieke besluitvorming.

Voor een beter begrip van migratie zijn de SDG’s een ongelooflijk belangrijke stap voorwaarts. De Agenda 2030 in zijn geheel is immers de eerste om formeel de rol van migratie in internationale ontwikkelingskaders te erkennen. Niet alleen benadrukt de Agenda 2030 het belang van migratie, het schuift migratie ook expliciet naar voor als een factor die kan bijdragen aan ontwikkeling en armoedebestrijding.

Volgende SDG’s wijzen ons op de relatie tussen migratie en duurzame ontwikkeling:

• in SDG 8 wordt er verwezen naar de bijdrage van arbeidsmigranten aan economische groei en waardig werk;
• in SDG 16 wordt er gewezen op problemen van mensenhandel (geen vreedzame samenlevingen als er aan dat laatste niets gedaan wordt);
• SDG 10 vraagt ​​om een ​​verlaging van de transactiekosten van remittances; en
• SDG 10.7 (een soort subdoel, zeg maar, al vormt het dan de hoeksteen van migratie in de Agenda 2030) roept op tot het faciliteren van ‘veilige, regelmatige en verantwoorde migratie’ en de implementatie van ‘goed beheerd migratiebeleid’.

Migratie is wat je ervan maakt

Hoe zou zo’n goed beheerd migratiebeleid er kunnen uitzien? Staat die economische ontwikkelingslogica een natuurlijk fenomeen als migratie niet in de weg?

Ten eerste kan economische groei nooit het ultieme doel zijn – wij pleiten voor een integrale menselijke ontwikkeling. En dat betekent dus niet louter economisch te denken.

Ten tweede spelen ook sociale en culturele aspecten een rol. Migratie garandeert vernieuwing. Migratie brengt mensen met elkaar in contact. Mensen en culturen die elkaar niet altijd kennen. Beleidsmakers zijn zich hier natuurlijk van bewust maar het ontbreekt hen vandaag te vaak de moed om de voordelen van deze “nieuwe” realiteit te benutten en ermee gepaarde gaande uitdagingen te verkleinen. We komen daar de volgende weken nog op terug. Want wat zijn die voordelen dan? En de nadelen? De obstakels?

Een holistische benadering

Nog een laatste bedenking. Hoe je aan ontwikkeling doet, is net zo belangrijk als dat je aan ontwikkeling doet. Want het risico bestaat dat wanneer we migratie gaan bekijken door een strikt (economische) ontwikkelingsbril, we achterhaalde tegenstellingen gaan versterken: tegenstellingen zoals die van donorland en ontvangend land, thuisland en gastland.

Migratie is al lang geen eenvoudig bewegen meer tussen twee plekken. En is het dat waarschijnlijk nooit geweest. Migratie is complex. Tussen dorp/stad/regio/land/punt A en dorp/stad/regio/land/punt B liggen er vaak tientallen andere dorpen/steden/regio’s/landen/punten.

De Agenda 2030 biedt ons een kans om dit verhaal genuanceerd te vertellen en om migratie, ontwikkeling en politiek zo goed mogelijk te kaderen en op elkaar af te stemmen. Enkel zo zal die Agenda een realiteit worden. En zal migratie opnieuw genormaliseerd worden. Zonder het te gaan romantiseren.

Het project MIND kreeg financiële steun van het programma van de Europese Unie voor sensibilisering en ontwikkelingseducatie (DEAR). Voor meer informatie, klik hier. De inhoud van deze campagne valt onder de verantwoordelijkheid van Caritas International en weerspiegelt niet noodzakelijk de officiële standpunten van de Europese Unie.