Turkije en Syrië lijden nog onder zware impact aardbevingen

De teams van Caritas Turkije en Caritas Syrië organiseerden zich onmiddellijk. – © Caritas Turkije

05/02/2024

De aardbevingen in Turkije en Syrië, begin februari 2023, eisten een zware menselijke en materiële tol. Het Caritasnetwerk schoot meteen in actie om bijstand te bieden aan de getroffen gemeenschappen. Sébastien Dechamps, coördinator noodhulp bij Caritas International, blikt terug en vertelt over de hulpverlening ter plaatse.

Sébastien, kan je iets vertellen over de omvang van de aardbevingen en hun impact?

Sébastien: De eerste schok had een magnitude van 7.8. In Turkije ging het om één van de zwaarste aardbevingen sinds 1939. Na de eerste aardbeving volgden nog meer schokken. Op 14 februari 2023 verklaarde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat het om de ‘ergste ramp in één eeuw’ ging in een land uit de (brede) Europese zone. Er werden 60.000 doden geteld. Het aantal gewonden was zelfs dubbel zo groot. In Turkije ondervonden 14 miljoen mensen de impact van de ramp; dat is 1/6 van de Turkse bevolking. Unicef had het over zo’n 7 miljoen kinderen die de gevolgen droegen.

Lees ook: Aardbeving in Turkije en Syrië: “Alles doen om mensen te helpen overleven”

Caritas Syrië verstrekte sinds de aardbevingen meer dan 40.000 diensten in diverse vormen. – © Caritas Syrië

Wat deden de Caritasteams precies?

Sébastien: Het is eigen aan het Caritaswerk dat de nationale organisaties goed ingebed zijn in het land. Samen met andere ngo’s en structuren van de overheid staan wij dus op de eerste rij wanneer er zich een ramp voordoet. We waren trouwens zelf ook het slachtoffer van de aardbevingen: kantoren van Caritas werden verwoest of beschadigd, collega’s raakten gewond of kwamen om het leven, sommigen verloren hun woningen of bezittingen.

De teams van Caritas Turkije en Caritas Syrië organiseerden zich onmiddellijk. Zelfs nog voor de grote internationale spelers ter plaatse in gang schoten.

In de eerste dagen en weken waren die teams actief op de plekken waar ze gevestigd zijn en waar hun medewerkers wonen. Daarna werd het actieterrein zo gauw mogelijk uitgebreid, op basis van afspraken met de civiele bescherming, de internationale hulporganisatie Rode Halve Maan, de autoriteiten en plaatselijke verenigingen. Dit alles om in te spelen op de noden van de kwetsbaarste personen en groepen. In het geval van Turkije werden de Syrische vluchtelingen extra getroffen; zij dreigden niet te worden geholpen door de officiële circuits die bestonden voor de Turkse bevolking. Die Syrische ‘migranten’ vonden hulp op een aantal plaatsen, zelfs in Istanbul en Ankara.

Bij Caritas Turkije kregen 2.618 personen minstens één vorm van bijstand. Een aantal voorbeelden: ze verdeelden 8.104 zakken met steenkool, 473 elektrische verwarmingstoestellen, 1.782 ventilatoren, 100 kolenkachels, 100 gasfornuizen, 2.895 zakken brandhout voor kachels.

Nog wat voorbeelden: 728 verpakkingen met luiers voor baby’s, 9 elektrische rolstoelen, 31 klassieke rolstoelen, 1.417 voedselpakketten, 710 verpakkingen met hygiënische artikelen, 4.555 flessen drinkwater.

Sébastien Dechamps, humanitair coördinator

Met de tijd evolueerden de noden in de getroffen gebieden.

Sébastien Dechamps, coördinator noodhulp bij Caritas International.

Met de tijd evolueerden de noden in de getroffen gebieden. – © Caritas Turkije

De omstandigheden in Turkije zijn natuurlijk anders dan die in Syrië?

Sébastien: Eigenlijk kunnen we spreken van drie verschillende zones. In Turkije heb je een sterke staat en overheidsadministratie. De staat wil er graag alles coördineren en controleren. In de regio vind je veel Syrische vluchtelingen, dat maakt het extra delicaat. Alle hulpverlening wordt strak opgevolgd door de nationale overheid. Dat is op zich niet verkeerd, maar de bureaucratie maakt het niet altijd gemakkelijk om snel iets op poten te zetten.

In Syrië is de staat ook sterk aanwezig op een aantal plaatsen, bijvoorbeeld in de streek van Aleppo, Hama of Lattakia. Hier praten we over een gebied dat al jaren is verwoest door de burgeroorlog; veel infrastructuur is kapot, de gezondheidszorg is erg zwak en de bevolking leeft in extreme armoede. Een bijzonder geval is het noordwesten van Syrië, de streek van Idlib, die dicht bij het epicentrum van de aardbeving ligt. In die streek woedt nog altijd oorlog en heeft de staat niets te zeggen. Daar moet je dus werken met milities en anderen die er de dienst uitmaken en met lokale ngo’s die we al langer kennen.

Caritas Syrië verstrekte sinds de aardbevingen meer dan 40.000 diensten in diverse vormen. Denk bijvoorbeeld aan het regelen van tijdelijke onderkomens, warme maaltijden, voedselpakketten, drinkwater, hygiënische artikelen enzovoort.

De Syrische zusterorganisatie herstelde 20 scholen. Ze verdeelde ook bijna 8.500 voedselmanden, meer dan 10.000 dekens, meer dan 8.700 kits met hygiënische artikelen en 750 matrassen. Meer dan 4.200 personen ontvingen ondersteuning in de vorm van cash. Voor circa 3.000 personen werden inspanningen gedaan om hen beter te beschermen.

Wat zijn de realisaties van het Caritasnetwerk?

Sébastien: Met de tijd evolueerden de noden in de getroffen gebieden. Het Caritasnetwerk paste onderkomens en huisvesting aan voor de erg zware winterse omstandigheden. ‘Tijdelijke’ oplossingen kregen een langduriger karakter. Sommige ontheemde families besloten om definitief te blijven op de plaatsen waar ze naartoe zijn gevlucht. Anderen trokken verder weg wanneer hun leefomstandigheden tegenvielen of de integratie moeilijk verliep. Er waren ook families die erin slaagden om terug te keren naar hun – ondertussen herstelde – woningen. De noden varieerden dus sterk al naargelang de persoon of de familie. Met cash geld van het Caritasnetwerk konden de overlevenden zelf keuzes maken.

Wordt er al gedacht aan de heropbouw?

Sébastien: Voor heropbouw op grote schaal zullen vooral Turkije en Syrië zelf moeten zorgen. Dat is niet de rol van Caritas of andere ngo’s. Maar het Caritasnetwerk geeft wel hulp aan een aantal families zodat zij hun woningen kunnen herstellen en weer leefbaar kunnen maken. Caritas Syrië kon een aantal scholen herstellen in de arme wijken waar de organisatie werkt.

Hoe was Caritas International (België) betrokken bij alle inspanningen?

Sébastien: Wanneer onze partnerorganisaties in Syrië en Turkije financiële oproepen deden, leverden wij onze bijdrage. Er werd gecoördineerd door Caritas Internationalis, het secretariaat van ons netwerk in Rome. We willen de krachten binnen ons netwerk maximaal bundelen en wisselen ook informatie, rapporten, updates en foto’s uit. Caritas International ondersteunt ook nog op een andere manier: één van onze medewerkers reist af en toe naar Turkije om de collega’s daar te ondersteunen bij het plannen en opvolgen van de hulpverlening.