Met haar bevolking van iets meer dan 6 miljoen mensen en een oppervlakte van 10.000 vierkante kilometer, is Libanon drie keer kleiner dan België en een van de kleinste landen in de regio. Een klein land dat jarenlang een groot hart toonde voor vluchtelingen uit buurlanden Syrië en Palestina. Meer dan 40% van de bevolking bestaat uit internationale migranten.
Libanon onder druk
Er zijn zo’n 450.000[1] Palestijnse en bijna een miljoen Syrische vluchtelingen geregistreerd in Libanon. Hun werkelijke aantal ligt nog een stuk hoger[2]. De massale toestroom van Syriërs de laatste jaren zorgde voor een enorme druk op de reeds verwaarloosde publieke voorzieningen, op de arbeidsmarkt en de huurprijzen.
De Libanese staatsschuld bedroeg in 2018 150% van het BNP[3], een van de hoogste ter wereld, waarmee het land op de rand van een economische crisis balanceert. De economische groei daalt al jaren en de ongelijkheid is groot. De rijkdom zit geconcentreerd bij een klein deel van de bevolking, terwijl gezinnen in achtergestelde buurten moeten rondkomen met een laag inkomen, slechte infrastructuur en een tekort aan diensten. 28,5% van de Libanezen leeft onder de armoedegrens[4].
“De laatste jaren zagen we enkele mensen, Libanezen, die schenkers en vrijwilligers van Caritas waren en nu onze hulp nodig hebben. We zagen hoe de Libanezen kwetsbaarder werden,” zegt Dayane Daou, verantwoordelijk voor de medische projecten bij Caritas Libanon. Bruno Atieh, hoofd van de operationele werking vult aan: “Veel hulp in Libanon vindt plaats binnen de gemeenschappen zelf. Sjiieten helpen Sjiieten, Druzen helpen Druzen. Maar Caritas werkt niet op die manier. Wij zijn fier om iedereen te helpen. We focussen op menselijke waardigheid en de mensen in nood, zonder enige discriminatie.”
Kinderarbeid treft Libanezen, Syriërs en Palestijnen
Door een gebrek aan inkomsten in het gezin, worden ook kinderen aan het werk gezet. Van de naar schatting 100.000 kinderen die slachtoffer zijn van kinderarbeid in Libanon, zijn er 62.000 Libanezen, 37.000 Syriërs en 3.500 Palestijnen[5]. Ze werken lange dagen voor lage lonen. Het werk is vaak gevaarlijk en stelt hen bloot aan geweld, uitbuiting en mishandeling. Kinderen gaan niet meer naar school en hun ontwikkeling op lange termijn komt in het gedrang.
©Isabel Corthier – De uitgang van het kamp Moussa Thaleb in Zahle (Libanon). De bergen scheiden Libanon van Syrië.
Onderwijs en kinderarbeid zijn nauw met elkaar verbonden. Enerzijds zorgt kinderarbeid voor schooluitval, anderzijds kan een gebrek aan goed, aangepast onderwijs er ook voor zorgen dat kinderen op straat belanden. Onderwijs kan een alternatief bieden voor kinderen die risico lopen op kinderarbeid. Dat is ook waarom Caritas Libanon in 2005 startte met het After School-programma als pilootproject om kinderarbeid en uitbuiting tegen te gaan. “We stelden vast dat 1 op de 4 kinderen vroegtijdig de school verliet en zonder diploma ging werken,” zegt Myrna Chamieh, verantwoordelijke voor het programma. “We wilden meer kinderen op school houden.”
Vijandigheid tegenover Syrische vluchtelingen
Veel Syrische vluchtelingen hebben het enorm moeilijk in Libanon. 69% van de Syrische vluchtelingenfamilies leeft onder de armoedegrens, 40% is werkloos[6]. “Vluchtelingen mogen maar in drie sectoren werken: afvalverwerking, bouw en landbouw,” zegt Nadim Kseib, Operations Refugees Coördinator bij Caritas Libanon. “Daardoor ontstaat een informeel circuit waarin vluchtelingen worden tewerkgesteld.”
Bovendien zijn de Syrische vluchtelingen in Libanon steeds minder welkom. Met dwangmaatregelen7 zoals het vernielen van huizen en hardhandig optreden tegen irreguliere Syrische werkkrachten, worden Syrische vluchtelingen onder druk gezet om terug te keren. Maar Syrië is allesbehalve veilig. “Ondanks de slechte omstandigheden in Libanon, zijn er te veel obstakels om terug te keren naar Syrië,” legt Nadim uit. “Veel vluchtelingen hebben geen huis meer, ze lopen gevaar door de onstabiele veiligheidssituatie of komen in aanmerking voor de militaire dienst.”
Ondanks het mantra van opvang in de regio, neemt de hulp af[8]. “In 2017 is de humanitaire hulp met bijna 50% verminderd,” zegt Nadim. “Het tegenovergestelde moet gebeuren. We moeten blijven investeren in humanitaire hulp en ontwikkeling van Libanon, zowel voor vluchtelingen als voor de Libanezen zelf.”
