Griekse eilanden: de schandvlek van Europa breidt uit

“We probeerden al twee keer over te steken, maar de Turkse politie hield ons telkens tegen, bracht ons terug en nam onze zwemvesten in beslag”, herinnert Zohra¹ zich. Ze kwam aan op Lesbos in 2018. “De derde keer kochten we enkel zwemvesten voor de kinderen. We waren met 50 op de rubberboot. Mijn man zat zo dicht bij de rand dat hij elk moment kon kantelen.”

In maart 2016 kwamen de 28 staten van de Europese Unie tot een “samenwerkingsakkoord” met de Turkse overheid, waarbij Turkije “de nodige maatregelen zal nemen om te voorkomen dat nieuwe routes voor illegale migratie over land of over zee ontstaan.”²

Verschrikkelijke omstandigheden in Moria

Het EU-Turkije akkoord voorziet ook het terugsturen van personen die de Egeïsche Zee van Turkije naar de Griekse eilanden oversteken. In de praktijk heeft dit geleid tot een insluitingsbeleid waarbij elke verzoeker om internationale bescherming op de Griekse eilanden moet blijven tot zijn of haar verzoek is behandeld – wat meerdere jaren kan duren. Aan de rand van ons continent zitten 20.000 mensen in smerige, overvolle kampen waar elke vorm van menselijke waardigheid en basisvoorzieningen ontbreekt.³ De toename in aankomsten de laatste weken heeft de situatie nog erger gemaakt en de spanningen vergroot.

Zoals iedereen die aankwam op Lesbos, ging de familie van Zohra eerst naar Moria, een “hotspot” die in 2015 werd geopend om mensen die internationale bescherming in Europa aanvroegen, te identificeren, registreren en hun vingerafdrukken te nemen. Dit militaire gebouw dat met driedubbele prikkeldraad wordt omringd, ligt zwaar onder vuur omwille van haar onwaardige levensomstandigheden en geweld. Moria is verboden terrein voor journalisten. Het was oorspronkelijk bedoeld om 2.000 mensen te herbergen, maar krijgt regelmatig meer dan het driedubbele te verwerken. Het kamp treedt uit zijn voegen. Honderden tenten beginnen de omliggende olijfboomgaarden in te nemen. Zohra, Ibrahim en hun kinderen deelden een tent met drie andere families. “We hadden geen elektriciteit,” vertelt de jonge vrouw. “Als het regende, stond de tent onder water. De voedselbedelingen gaven niet genoeg voor iedereen.”

Impasse in Kara Tepe

Na een maand in Moria werd de familie van Zohra overgebracht naar het kamp Kara Tepe. Dit was vroeger een opleidingscentrum voor verkeersveiligheid. Een miniatuurstad, met voet-, fiets- en zebrapaden. Elke familie verblijft in een van de grijze prefab gebouwen die de tenten vervangen. Hier worden de meest kwetsbare vluchtelingen opgevangen: families met kinderen, alleenstaande vrouwen, mensen met een beperking of ouderen. “Ik zie veel patiënten die lijden aan depressie en post-traumatische stress,” legt Katia Polychroni uit. Zij is psycholoog voor Caritas in Kara Tepe. “Als ze hier aankomen, zijn sommigen opgelucht, maar anderen staan het zichzelf niet toe, omdat ze weten dat ze in transit zijn,” zegt ze.

“Elke dag proberen we met hen een toekomstbeeld te vormen. Daarom bieden we lessen aan, praten we over de werkmogelijkheden op het continent… We zoeken in hen het stukje dat het goed stelt en laten het groeien”, legt ze uit. “Ook de kinderen lijden onder de verwoestende gevolgen van dit lange wachten. Ze zijn zoals sponzen die alle problemen van de ouders opslorpen. Het feit dat ze spelen en rondlopen, wil nog niet zeggen dat ze zich ook goed voelen.”

Welke oplossingen?

We vragen dringend aan België en andere Europese staten om een rechtvaardig en duurzaam mechanisme op te zetten met een gedeelde verantwoordelijkheid voor de verzoekers om internationale bescherming die aankomen in Europa. We vragen hen ook degelijke, waardige leefomstandigheden te garanderen.

Wij dringen er bij de Griekse regering op aan de bewegingsbeperking voor aanvragers van internationale bescherming onmiddellijk op te schorten. De gevolgen zijn rampzalig, denk vooral aan de smerige, gevaarlijke omstandigheden waarin de verzoekers om internationale bescherming leven, maar ook de onrechtvaardige druk die de inwoners van de Griekse eilanden ondergaan. De opvangcapaciteit op het continent moet groter worden om deze transfer te vergemakkelijken.

De trage procedures zorgen voor eindeloos wachten bij de verzoekers om internationale bescherming. We moedigen de Griekse regering ook aan om een rechtvaardig en efficiënt systeem van internationale bescherming en een duurzaam opvang- en integratieplan met een langetermijnvisie op te zetten. Dit betekent dat er Europese middelen moeten worden toegewezen die prioriteit geven aan de ondersteuning van internationale beschermingsprocedures en essentiële diensten.

Dit artikel werd gerealiseerd in het kader van het MIND-project. Het project MIND kreeg financiële steun van het programma van de Europese Unie voor sensibilisering en ontwikkelingseducatie (DEAR). Meer informatie vind je hier. Deze inhoud is de verantwoordelijkheid van Caritas International en niet noodzakelijk van de Europese Unie.