De ene crisis is de andere niet

Maandag 6 februari 2023. Een zware aardbeving treft delen van Zuid-Turkije en Noord-Syrië. Het dodental loopt op tot meer dan 50.000. In België en de rest van de wereld schieten de hulporganisaties meteen in actie. Caritas International lanceert een oproep voor giften op haar website en sociale media en stuurt een mailing naar haar schenkers. Enkele dagen na de ramp beslist ook het Consortium 12-12 om een oproep te doen.

Zaterdag 9 september 2023. Een aardbeving in Marokko eist meer dan 3.000 doden, maar omdat vooral onherbergzame dorpjes in het Atlasgebergte zijn getroffen, zijn veel slachtoffers nog vermist. Caritas International maakt 50.000 euro vrij en doet een oproep tot giften op haar website en sociale media. Maar er komt géén mailing naar de schenkers. En het Consortium 12-12 lanceert géén oproep.

Zondag 10 september 2023. In de Libische havenstad Derna breken 2 dammen bij hevig noodweer. 12.000 mensen sterven bij de overstromingen, tienduizenden worden nog vermist. Caritas International doet géén oproep op haar website of sociale media en stuurt geen mailing uit. Ook bij het Consortium 12-12 blijft het stil.

De ene ramp is de andere niet, zo lijkt het wel.

Stéphane Steyt, coördinator Fondsenwerving: “Bij elke ramp die zich voordoet in de wereld, is onze eerste vraag: ‘Hebben we een Caritas-afdeling ter plaatse?’ En zo ja: ‘Wat kunnen wij doen om die ploeg te helpen?’ In het geval van Marokko hébben we inderdaad een afdeling ter plaatse. Alleen is het een beperkte afdeling, met niet zoveel werknemers en vrijwilligers en ook minder expertise. Dan is er maar zoveel dat je kan doen.”

“Onmiddellijk na de ramp hebben mijn collega’s contact opgenomen met Caritas Marokko om te vragen wat het team daar nodig had. Caritas Marokko heeft daar heel concreet op geantwoord, waarop onze directeur besliste om meteen 50.000 euro over te maken. We deden ook een oproep tot giften op onze website en op sociale media. Maar we kozen er ook bewust voor om géén mailing te versturen naar onze schenkers. Want dan liepen we het risico dat het geld dat we zouden inzamelen de capaciteit van onze lokale partner zou overstijgen.  Daarom hielden we de geldinzameling bewust kleinschalig.”

Stéphane Steyt: “Elke ngo heeft haar plaats. Er zijn andere landen waar Caritas International wél goed vertegenwoordigd is, waar we veel expertise hebben en waar we dus veel hulp konden aanbieden. In Turkije en Syrië is Caritas een grote organisatie met honderden en in Turkije zelfs duizenden medewerkers: na de aardbeving konden we echt iets betekenen voor de slachtoffers. Ook in Libanon is Caritas erg groot, en dus sprongen we in de bres na de ontploffing in de haven van Beiroet in 2020. En natuurlijk ook in Oekraïne. Maar dus níét in Marokko. Daar zijn andere organisaties die meer kunnen doen met het ingezamelde geld.”

Sebastien Dechamps, coördinator Noodhulp: “Of er nood is aan hulp hangt niet alleen af van het aantal dodelijke slachtoffers, maar ook van de context. Marokko is een goed georganiseerde staat, en heeft veel actieve lokale en regionale verenigingen.  Onze ‘toegevoegde waarde’ is dus vrij bescheiden. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Syrië, waar de aardbeving een regio trof die al verwoest was door 12 jaar oorlog, met kapotte infrastructuur enzovoort.”

Stéphane Steyt: “Het Consortium 12-12 bestaat uit 7 Belgische humanitaire organisaties: het Belgische Rode Kruis, Dokters van de Wereld, Handicap International België, Oxfam België, Plan International België, UNICEF België en Caritas International. Als er een oproep 12-12 wordt gelanceerd, wordt het geld ingezameld op 1 rekeningnummer en verdeeld over de deelnemende organisaties volgens een verdeelsleutel. Caritas International krijgt zo’n 9 procent van het ingezamelde bedrag. Stel dat via het Consortium 10 miljoen euro wordt ingezameld, dan gaat er dus zo’n 900.000 euro naar Caritas.”

“Om een gezamenlijke campagne te lanceren, moeten de leden van het Consortium positief antwoorden op drie vragen: zijn de Belgische media bereid om de campagne te steunen? Is er publieke solidariteit? En kunnen we als humanitaire organisaties met deze gezamenlijke campagne een wezenlijk verschil maken voor de slachtoffers? In het geval van Marokko en Libië kwamen we helaas tot de conclusie dat we niet aan de laatste voorwaarde konden voldoen.”

Stéphane Steyt: “Ja, maar niet via het Consortium. Op de website van 12-12 lees je welke organisaties actief zijn in Marokko en geld nodig hebben. Je kan storten op het rekeningnummer van die organisaties.”

Stéphane Steyt: “Omdat we geen afdeling in Libië hebben.”

Sebastien Dechamps: “Of Caritas al dan niet aanwezig is in een land hangt af van de socio-demografische context. In Marokko is de katholieke gemeenschap microscopisch klein en bestaat ze voornamelijk uit buitenlanders en expats. De mogelijkheden van Caritas zijn er dus noodzakelijkerwijs beperkt. In Syrië is er een historische en heel belangrijke aanwezigheid van christenen, kerken, … waardoor de mogelijkheden er veel groter zijn. In Libië is de katholieke gemeenschap niet alleen klein, ze wordt ook bedreigd in haar bestaan en bewegingsvrijheid door de burgeroorlog.  Zeer weinig ngo’s zijn in staat om er te werken.”

Stéphane Steyt: “Bij Caritas International kan je altijd geld blijven storten voor een bepaalde ramp of land. Je zet dan in de mededeling waar je precies wil dat je geld naartoe gaat. Maar bij oproepen van 12-12 is dat anders. Daar heeft elke crisis een eigen fiscaal attest dat afloopt aan het einde van het jaar. En dus moet de oproep naar de bevolking voordien worden gestopt. De meeste fondsen worden in de eerste weken na een crisis verzameld. Na een tijdje verdwijnt zo’n catastrofe naar de achtergrond. En komt er weer een ramp. Want zo is dat: de ene ramp volgt de andere op.”