Deze voogd kan een werknemersvoogd of onafhankelijke voogd zijn. Caritas heeft zelf werknemersvoogden in dienst, maar waardeert ook de inbreng van onafhankelijke voogden en de uitwisselingen met hen. Net als de werknemersvoogden, hebben onafhankelijke voogden immers nood aan ondersteuning en kwaliteitsvolle omkadering, zoals een recent rapport van Vluchtelingenwerk Vlaanderen[2] ook aanhaalt. Laurence Bruyneel, coördinatrice van het team voogden bij Caritas, geeft toelichting.
Wat is de rol van onafhankelijke voogden en in welke zin verschillen ze van werknemersvoogden?
Laurence Bruyneel: Alle voogden moeten als wettelijk vertegenwoordiger toezien op het algemene welzijn van de minderjarige. De opdracht van werknemersvoogden en onafhankelijke voogden is dezelfde. Ze moeten de niet-begeleide minderjarige bijstaan in de zeer verscheidene situaties die zich kunnen voordoen op hun weg naar meerderjarigheid en hen daarop voorbereiden. Regelmatig contact en het opbouwen van een vertrouwensrelatie is cruciaal om te weten wat de jongere zelf wil en zo in zijn of haar belang te kunnen handelen.
Het grote verschil is dat de werknemersvoogden in vast loonverband werken bij een organisatie zoals Caritas[3] en dat onafhankelijke voogden dit onafhankelijk doen, dus bijvoorbeeld naast hun bestaande job. Als zij voor problemen staan die ze niet direct zelf kunnen aanpakken, kunnen ze met hun vragen terecht bij de helpdesk die wordt beantwoord door de werknemersvoogden van Caritas.
Wat zijn de problemen waarop deze voogden vooral botsen?
Laurence: Ze moeten een vertrouwensband opbouwen met de jongeren, optreden als een steunpilaar, maar tegelijkertijd ook een zekere afstand bewaren. Het is vaak zoeken naar het evenwicht tussen die twee. Ook de voorbereiding op het interview bij het CGVS[4] is niet evident, zeker als je het voor de eerste keer moet doen en beperkte kennis hebt van de wetgeving. Voogden krijgen vooraf een basiscursus bij de Dienst Voogdij, en via onze helpdesk en vormingen versterken wij daarna nog hun kennis, knowhow en specifieke vaardigheden om met de jongere om te gaan. Uit de reacties van de voogden achteraf blijkt dat ze tevreden zijn met de verschillende nieuwe perspectieven op hun dossier. Veel onafhankelijke voogden werken niet in een vast teamverband, en dan doet het deugd om in groep te kunnen reflecteren over dingen. Dat zeggen ze ook. Je voelt dat ze hier heel hard nood aan hebben.
Wat zijn de stappen die iemand moet ondernemen om onafhankelijke voogd te worden?
Laurence: Wie begaan is met de problematiek van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen, een blanco strafblad en goede relationele en organisatorische vaardigheden heeft, kan zich kandidaat stellen om voogd te worden. Er mag wel geen belangenconflict zijn, en de kandidaat moet zelf meerderjarig zijn en in België verblijven. Een specifiek diploma is niet nodig. Kandidaten dienen een schriftelijke aanvraag in bij de dienst Voogdij[5] en kunnen daarna uitgenodigd worden voor een gesprek.
Zijn er genoeg voogden voor alle niet-begeleide minderjarigen in ons land?
Laurence: Ja en nee. Er zijn meer voogden in de ene regio dan in de andere. In Limburg bijvoorbeeld voert de Dienst Voogdij momenteel campagne om nieuwe voogden te rekruteren. Daarnaast is er regelmatig nood aan specifieke profielen van voogden, afhankelijk van de doelgroep. En er zijn altijd voogden die stoppen, waardoor er vraag blijft naar nieuwe voogden.
Ook zijn niet alle jongeren gekend bij de bevoegde instanties omdat ze zich niet allemaal melden bij de dienst Voogdij. Minderjarige transmigranten bijvoorbeeld zijn heel moeilijk te benaderen. Ze zijn heel wantrouwig ten aanzien van officiële diensten en bang om niet als minderjarige erkend te worden. Het is een mobiele groep die moeilijk in kaart te brengen is, maar via onze permanenties in samenwerking met de andere actoren op het terrein, kunnen we wel jongeren bereiken en proberen we een globale visie te krijgen op hoeveel minderjarige transmigranten er in ons land zijn. Het is immers een kwetsbare groep die bescherming nodig heeft.
