We hebben een ommezwaai nodig in het migratiebeleid

Dit jaar valt de Internationale Dag van de Migrant samen met de finalisering van een grote hervorming van het Europese asielstelsel. Wij vrezen dat het nieuwe EU-Pact inzake asiel en migratie de toegang tot internationale bescherming in Europa zal uithollen. Het nieuwe flexibele solidariteitsmechanisme zal daarbij niet volstaan om het gewicht dat vandaag al rust op EU-landen aan de buitengrenzen van de Unie beter te verspreiden. Aangezien deze landen zeer waarschijnlijk grootschalige detentie zullen toepassen in combinatie met onmenselijke opvangomstandigheden, zal het lijden van mensen alleen maar toenemen. Bovendien dreigt het nieuwe screeningsmechanisme het risico op discriminerende raciale profilering te vergroten én te legitimeren. Helaas bestendigt het Pact de praktijk om de asielverantwoordelijkheid te verschuiven van Europese naar niet-Europese landen, en blijkt het vooral gericht op het “verminderen van de instroom” en “versnellen van de terugkeer”. Wij vrezen dat migranten hierbij op grote schaal blootgesteld zullen worden aan mensenrechtenschendingen.

De EU moet een ommezwaai maken om levens te redden en de democratie te handhaven. In plaats van angst te zaaien omtrent migranten, hebben we een Europa nodig dat blijft opkomen voor de mensenrechten en dus degenen verwelkomt die bescherming nodig hebben. Dit betekent een eerlijker asielbeleid, veilige toegangswegen zoals hervestiging, humanitaire visa en gezinshereniging. Zonder verandering zullen er mensen blijven sterven op zee.

Bij Caritas geloven wij in een andere aanpak. In plaats van geweld en pushbacks zouden wij graag menswaardige opvangstructuren zien voor mensen die in Europa aankomen. Wij kiezen voor een gastvrij Europa dat mensen samenbrengt en sociale cohesie en inclusie bevordert in plaats van samenlevingen te polariseren. We kiezen voor solidariteit in plaats van afwijzing en muren.

Dit begint met het faciliteren van reguliere migratie naar Europa. Ondanks recente inspanningen vanwege de EU-instellingen om  arbeidsmigratie te vergemakkelijken, blijft het voor migranten ongelooflijk ingewikkeld om veilig en legaal Europa te bereiken om hier te werken, te studeren of zich te herenigen met familieleden. Dit brengt mensen ertoe om gevaarlijke reizen te ondernemen en staat haaks op de groeiende tekorten aan arbeidskrachten waarmee de meeste Europese landen geconfronteerd worden. Voor zij die Europa bereiken, wacht vaak de sombere realiteit van zwartwerk en uitbuiting. Ongebreideld misbruik en onzekere arbeidsomstandigheden in de landbouw en in de zorg zijn daar vandaag al bekende voorbeelden van.

We roepen de Europese regeringen op om het arbeidsmigratiebeleid uit te breiden naar alle vaardigheidsniveaus, waarbij de rechten en waardigheid van arbeidsmigranten centraal staan. Bij de finalisering van de hervorming van de EU-richtlijn omtrent de gecombineerde vergunning, verwachten wij van de  Europese wetgevers dat ze een vlotte toegang tot een veilige werk- en verblijfsvergunning vergemakkelijken, een betere behandeling van arbeidsmigranten verzekeren en de afhankelijkheidsketen van hun werkgevers doorbreken. Ook moeten zij zich blijven inspannen om de toegang tot een verblijfsvergunning ‘EU-langdurig ingezetene’ te vergemakkelijken. Dit zal de inclusie van migranten ten goede komen en hun rechten versterken.

Even cruciaal zijn een ernstig en stevig gefinancierd inclusiebeleid om een goede participatie in de samenleving te garanderen en een sociale cohesie te verzekeren. Taallessen, fatsoenlijke huisvesting en toegang tot werk via de erkenning van diploma’s en vaardigheden zijn enkele van de voorwaarden voor duurzame inclusie.

Tot slot moeten we de partnerschappen en instrumenten die de mobiliteit van niet-EU-landen naar de EU vergemakkelijken en drastisch uitbreiden. Het kan niet de bedoeling zijn dat deze uitgespeeld worden tijdens onderhandelingen om strategische landen van herkomst en doorreis te betrekken bij de strijd tegen irreguliere migratie. Mobiliteitspartnerschappen moeten transparant zijn, menswaardige arbeidsomstandigheden bieden en in het voordeel spelen van zowel de landen van herkomst als van aankomst, bijvoorbeeld door braindrain te voorkomen.

Nu de regionale, federale en Europese verkiezingen voor de deur staan, hebben we een beleid nodig dat gericht is op het versterken van de waarden en de democratie, in België zowel als elders in de EU. In het belang van iedereen. Angstzaaien is gemakkelijker dan strijden tegen toenemende ongelijkheid en armoede in Europa. Maar het eerste kan nooit gebruikt worden om af te leiden van het laatste. Onze prioriteit moet liggen bij het investeren in een menselijk migratie- en inclusiebeleid dat participatie in de samenleving en sociale cohesie bevordert. Het gaat om migranten. Het gaat om ons allemaal. Het is een kwestie van keuze en visie: in welke toekomst willen we leven?