Wie een verblijfsstatuut in België krijgt, kan de opvang inruilen voor een leven op eigen benen. Enkel is dat niet voor iedereen evident. “In dit appartementsgebouw beschikken we over 10 transitwoningen voor kwetsbare vluchtelingen met een grote nood aan ondersteuning omwille van hun fysieke en/of geestelijke gezondheid”, legt Lieselot Mermans, verpleegster van het team in Mortsel uit. “Ze kunnen hier 6 maanden[1] verblijven waarbij we samen op zoek gaan naar een toekomstige aangepaste woning en de juiste medische en andere ondersteuning.”
>> LEES OOK: Meer informatie over hulp bij zwaar medische problemen
Diverse expertise onder één dak
“Ik ben integratiecoach”, zegt Catherine Van den Dries, een collega van Lieselot. “En ik ben verantwoordelijk voor het medische gedeelte van de opgevangen mensen”, vult Lieselot aan. Catherine gaat verder: “Mijn taak is breed: van praktische dingen regelen zoals de verblijfsdocumenten, mutualiteit of het openen van een bankrekening, tot het werken aan een sociaal netwerk, samen zoeken naar een zinvolle vrijetijdsbesteding of tewerkstelling.”
Ook Lieselot verduidelijkt haar rol: “Ik ben verpleegkundige van opleiding en buig me over het medische dossier. Soms is er nog geen diagnose gesteld en moet ik dat eerst verduidelijken, in andere gevallen is de problematiek zeer duidelijk en bekijken we samen welke hulpmiddelen, zorg of medicatie er nodig is.”
Naast de collega integratiecoach Jasmien De Proost en coördinatrice Rein Mets doet het team ook beroep op het lokaal zorgnetwerk. “De thuisverpleegster en kinesist komen hier al sinds de start van het project, drie jaar geleden”, legt Lieselot uit. “Alle andere hulp is zeer afhankelijk van persoon tot persoon.” “Soms is het dan ook netwerken geblazen”, vult Catherine aan. “We worden geconfronteerd met zeer uiteenlopende problematieken en sommigen onder hen hebben zeer specifieke zorg nodig. Bovendien zijn er overal wachtlijsten en omdat alles snel moet gaan, moeten we op die momenten ons lokale netwerk aanspreken.”
Een vreugdesprong bij elke vooruitgang
Een leven opbouwen in België doe je onder meer door de taal te leren, een opleiding te volgen of werk te zoeken. Toch liggen de prioriteiten voor de vluchtelingen opgevangen in Mortsel ergens anders. “Bij het integratietraject van de mensen hier in begeleiding voegen we steeds een belangrijk woord toe, namelijk ‘aangepast’”, ligt Catherine toe. “Omdat ze een extra kwetsbaarheid hebben gaan we opzoek naar een ‘aangepaste’ woonvorm of een ‘aangepaste’ job en vrijetijdsbesteding.”
“Bijvoorbeeld, een tijdje geleden woonde hier een nierdialysepatiënt”, voegt Lieselot toe. “We zijn met hem op zoek gegaan naar een palliatieve wooneenheid nabij een ziekenhuis waar hij zijn dialyse kan krijgen.” Het gaat over maatwerk voor elke individu dat bij het team van Catherine en Lieselot terecht komt.
>>LEES OOK: Het verhaal van Fadi
©Isabel Corthier – Mamadou was een van de bewoners in de opvangstructuur in Mortsel (2018).
Het gaat hier over mensen met een ernstige medische problematiek, en daarom moet je klein beginnen. Lieselot licht dit toe: “Leren eten met mes en vork, naar het toilet gaan, aandacht voor persoonlijke hygiëne,… Het gaat soms over mensen dingen aanleren die ze nooit meekregen.” “Soms gebeurt ook het onmogelijke, en dat is geweldig”, vertelt Catherine enthousiast. “Zo woont hier momenteel iemand met een mentale beperking, die nu vlot Nederlands leert.”
“Wij zijn bovendien hun stem”, gaat Catherine vastberaden verder wanneer ze praat over andere aspecten die bij de job horen. “We leven in een zeer diverse maatschappij, maar we merken nog steeds dat onze doelgroep vaak onbekend of onbemind is. Het voelt als een noodzaak om het voor hen op te nemen.” Lieselot beaamt: “Ik wil er steeds voor zorgen dat de persoon krijgt waar hij recht op heeft, bij de dokter, bij de specialist, maar ook op straat bij de gewone burger.”
Loslaten op de weg naar autonomie
Toch is afstand nemen in hun leerproces belangrijk. In een transitwoning krijgen de bewoners namelijk de kans om stappen te zetten naar een zelfstandig leven. De begeleiders reiken handvaten aan voor een stabiele toekomst. “De vuistregel is: als ik er niet meer ben, moeten ze het ook kunnen”, legt Lieselot uit. “Soms gaan dingen sneller als je het voor hen doet, maar daar help je hen niet mee”, vult Catherine aan.
Met de nodige portie creativiteit gaat het team in Mortsel aan de slag. Catherine vertelt namelijk over een bewoner die al jarenlang klachten had, maar geen duidelijke diagnose. “Lieselot heeft die puzzel bij elkaar gelegd en hij bleek te lijden aan diabetes.” “Hij heeft ook een verstandelijke beperking”, gaat Lieselot verder, “en daarom heb ik een educatief spel met afbeeldingen gemaakt om uit te leggen wat hij wel en niet mag eten.”
>>LEES OOK: Coronavirus: innoveren en zo steun blijven verlenen ondanks de pandemie
“Dat we het ondenkbare mogelijk kunnen maken, dat geeft mij voldoening”, concludeert Catherine. “En dat samen met alle bewoners”, voegt Lieselot toe. “Het is mooi om te zien hoe ze elkaar steunen en voor elkaar zorgen, ook als wij er niet zijn.”
