Hoeveel gesloten centra zijn er in België en wie wordt er opgesloten?
Momenteel zijn er 6 gesloten centra in België: Twee in Steenokkerzeel, één in Brugge, één in Merksplas, één in Vottem en sinds 2019 ook één in Holsbeek. Hier worden voornamelijk mensen opgesloten die irregulier op het grondgebied verblijven en verplicht moeten terugkeren naar hun land van herkomst of het EU-land waarvoor een Dublin procedure1 lopende is. De wet voorziet ook in de mogelijkheid tot opsluiting voor wie een verzoek om internationale bescherming indient aan de grens. Zij worden vrijgelaten als ze een positieve erkenning krijgen.
Welke gesloten centra bezoeken jullie en hoe vaak?
We bezoeken 127 bis in Steenokkerzeel en het nieuwe gesloten centrum voor vrouwen in Holsbeek, elk 1 keer per week.
Wat zijn de profielen van de mensen die hier opgesloten zitten?
In 127 bis verbleven sinds eind 2018 veel transmigranten. Het ging dan vooral over mensen uit Eritrea. De politie deed er de administratieve behandeling van de dossiers. In de tweede week van december 2019 is de politie er vertrokken en zien we mensen uit verschillende landen, die regelmatig veranderen: Marokkanen, Algerijnen, Tunesiërs, Palestijnen. In het centrum in Holsbeek is de meest voorkomende nationaliteit de Marokkaanse, maar daarnaast zien we een grote verscheidenheid. Er zijn ook vrouwen uit bijvoorbeeld China of Vietnam.
Wat doet Caritas voor hen?
We bieden een luisterend oor, informeren mensen over hun rechten en geven advies. In Holsbeek zijn de gesprekken vaak emotioneler. Het gaat om complexe dossiers, vrouwen die hier al lang zijn, die hier kinderen hebben, of slachtoffer werden van seksueel geweld of genitale verminking. Die complexe situaties komen sneller ter sprake dan in 127 bis, waar we meer concrete vragen krijgen.
Hoe zit het met de opsluiting van kinderen?
Momenteel worden in België geen kinderen meer opgesloten. De Raad van State besliste dit op basis van de geluidsoverlast in de gezinsunits, die vlak naast de luchthaven liggen. Dit betekent echter nog geen definitief verbod. De overheid voert isolatiewerken uit met oog op een voortzetting van deze praktijk. Momenteel worden de gezinsunits gebruikt voor gezinnen met meerderjarige kinderen, die vallen nu onder het gewone regime van 127 bis en kunnen dus ook langer worden opgesloten dan mogelijk was voor de gezinnen met minderjarigen kinderen die hier vroeger verbleven. Het maakt dus een groot verschil of een kind 18 is geworden of niet. Gezinnen met minderjarige kinderen gaan naar open terugkeerwoningen. Zij hebben dus meer vrijheid, maar er moet wel steeds een volwassen familielid in de woning aanwezig zijn.
Wat blijft je bij na die bezoeken?
Veel mensen hebben het moeilijk omdat ze niet weten wat er gaat komen en voor hoe lang ze opgesloten worden. We merken ook dat ze nog helemaal niet willen denken aan wat er zal gebeuren eens ze teruggestuurd zijn. Als je bijvoorbeeld vraagt naar eventuele familie in het land van herkomst, merk je al een lichte paniek. Voor heel veel mensen is het moeilijk te begrijpen waarom ze opgesloten worden. Ze associëren de gesloten centra met een gevangenis, met strafrechtelijke vervolging. We horen vaak “Ik ben toch geen crimineel, waarom zit ik hier dan?”.
