Naarmate de maatregelen zich opstapelen en iedereen in zijn kot moet blijven is een kwetsbare groep mensen in onze samenleving ‘technisch vrijgesteld’ van deze verplichte afzondering. Ze hebben simpelweg geen dak boven hun hoofd. De verschillende overheden van dit land moeten samen zorgen voor structurele oplossingen om iedereen te beschermen.
De verplichte quarantaine is nutteloos als een deel van de samenleving genegeerd wordt
We bevinden ons intussen al in de derde week van de strikte afzonderingsmaatregelen. Iedereen wacht met een bang hart af of de genomen maatregelen voldoende zullen zijn om onze ziekenhuizen niet te overbelasten. De maatregelen hebben jammer genoeg een deel van de samenleving uit het oog verloren. Voor mensen zonder bestaansmiddelen, vlotte toegang tot de gezondheidszorg of zelfs onderdak is het onmogelijk om zich aan de opgelegde regels te houden. Wanneer een aanzienlijke groep mensen vergeten wordt, lopen zij niet alleen zelf een groot risico op besmetting, maar dreigen de maatregelen ook hun doel voorbij te schieten.
We mogen het aantal mensen dat momenteel ‘vergeten’ wordt niet onderschatten. Vaak gaat het over mensen zonder verblijfsvergunning die geen medische dekking hebben. Sommigen van hen zitten gevangen in gesloten centra in omstandigheden die social distancing praktisch onmogelijk maken. Anderen werden onlangs vrijgelaten uit een gesloten centrum, of beter gezegd: ‘op straat gezet’ zonder enige compenserende maatregel. Onder hen bevinden zich ook mensen op de vlucht, die een asielaanvraag willen indienen, maar al meer dan twee weken op de gesloten deur Dienst Vreemdelingenzaken stoten. De digitale heropening van de asielaanvragen zorgt er niet voor dat zij op zeer korte termijn opvang krijgen. Deze mensen zijn nu dakloos, daarnaast vervoegen ze de groep mensen die voor de coronacrisis al structureel dakloos waren. Oplossingen zijn moeilijk te vinden.
>> LEES OOK: Sluiting Klein Kasteeltje door coronavirus: kandidaat-vluchtelingen op straat
Structurele maatregelen zijn nodig
Op het terrein klinkt een duidelijke roep naar simpele noden zoals voedsel, zeep of ontsmettingsmiddelen. Als antwoord zien we hulporganisaties, steden en gemeenten en ontzettend veel solidaire burgers die moeten dweilen met de kraan open, zolang de verschillende overheden in dit land niet gecoördineerd structurele maatregelen nemen.
Mensen zonder verblijfsrecht maken bijna een procent van de bevolking uit. Onder normale omstandigheden leven deze 100.000 tot 150.000 mensen al in schrijnende armoede, zonder toegang tot een reguliere baan en zonder sociale bijstand. Hun enige vangnet bestaat uit dringende medische hulp, die volgens een zeer strikte procedure wordt verstrekt. Binnen de huidige crisiscontext kunnen ze geen kant op, zoals de Coördinatie van migranten zonder papieren in België ons ook bevestigt.[2] Een sprekend voorbeeld: mensen die uit gesloten centra worden vrijgelaten, belanden gewoon op straat met een bevel om het grondgebied binnen 30 dagen na hun vrijlating te verlaten. Hoe ze dit praktisch moeten doen, nu de terugkeerloketten gesloten werden, het luchtverkeer zo goed als lam ligt en steeds meer grenzen worden gesloten, is ook voor hen een raadsel.
Oplossingen bestaan
Wij benadrukken graag de verbeteringen die zijn aangebracht in de regeling voor medische noodhulp (vereenvoudiging van de activering van medische noodhulp en verlenging van de duur van medische kaarten). Het Brussels gewest en verschillende steden zoals Antwerpen, Leuven, Gent, Namen en Luik namen bovendien al zelfstandig bijkomende maatregelen om deze groep mensen te beschermen, maar meer ambitieuze maatregelen zijn noodzakelijk.
Als we kijken naar de Europese landen die het hardst door de gezondheidscrisis zijn getroffen, is het duidelijk dat er snel creatieve oplossingen kunnen worden gevonden. De Italiaanse stad Bologna heeft een voorbeeld gesteld. Het heeft zijn opvangcapaciteit voor daklozen verdubbeld door alle mogelijke plaatsen te mobiliseren, inclusief gesloten scholen. Frankrijk heeft besloten om alle verblijfsvergunningen die op het punt stonden te verlopen, met drie maanden te verlengen. Dit voorkomt onnodig contact tussen burgers en de overheid en voorkomt bovendien dat sommige mensen in een situatie van illegaal verblijf en de bijhorende neerwaartse spiraal terecht komen: geen verblijfsvergunning betekent achtereenvolgens geen werk, geen inkomen, geen huisvesting, en geen ziekteverzekering meer.
Portugal van haar kant heeft besloten om mensen die een verblijfsvergunning hebben aangevraagd en die nog steeds wachten op een antwoord van de autoriteiten, voor de duurtijd van deze crisis dezelfde rechten als haar burgers te verlenen. Zo hoopt de regering de corona-epidemie beter te kunnen controleren. Om de Portugese minister van Binnenlandse Zaken Eduardo Cabrita te citeren: “In crisistijden moet een solidaire samenleving migranten de toegang tot gezondheid, stabiliteit, werk en huisvesting garanderen.”
Om de gezondheidscrisis die het land verlamt te overwinnen, is het noodzakelijk:
- dat voor de duur van de gezondheidscrisis de gepaste administratieve en andere maatregelen genomen worden om te verzekeren dat iedereen die zich op het grondgebied bevindt toegang krijgt tot gepaste huisvesting, gezondheidszorg, stabiliteit en werk;
- dat de mensen die nog in gesloten centra worden vastgehouden vrijgelaten worden en opgevangen worden in noodvoorzieningen;
- dat elke mens op de vlucht een asielaanvraag kan indienen en en met onmiddellijke ingang opvang krijgt; en
- dat alle verblijfsvergunningen die verlopen automatisch met 3 maanden worden verlengd.
Wij zijn ons ervan bewust dat dergelijke maatregelen creativiteit en lef vereisen. Nu de coronamaatregelen verlengd worden, is er nood aan duidelijke oplossingen. Iedereen die zich op ons grondgebied bevindt, met of zonder onderdak, met of zonder papieren, moet worden beschermd. Dit is in het algemeen belang.
Wat doet Caritas International België in tijden van Covid-19 ?
Naast het vragen van politieke aandacht voor situaties van onrechtvaardigheid veroorzaakt door deze pandemie, doet Caritas International er alles aan om sociale steun en bescherming van mensen te blijven garanderen binnen haar opvangstructuren en waar haar hulp is vereist, in het bijzonder voor de meest kwetsbaren onder hen.
>> LEES OOK: Coronavirus: Blijven helpen, ondanks de epidemie
Dit artikel kwam tot stand in het kader van het MIND-project, dat financiële ondersteuning krijgt van de Europese Unie (DEAR – Development Education and Awareness Raising Programme). De inhoud van dit artikel valt uitsluitend onder de verantwoordelijkheid van Caritas International en geeft niet noodzakelijk de mening van de Europese Unie weer.
