Wat is hervestiging?
De meeste vluchtelingen worden opgevangen in de regio waar ze vandaag komen. Vaak leven ze daar in erbarmelijke en uitzichtloze omstandigheden. De meest kwetsbare vluchtelingen komen in aanmerking voor hervestiging. Ze worden zorgvuldig geselecteerd door het VN-Vluchtelingenagentschap (UNHCR). Het gaat dan bijvoorbeeld om mensen die gevaar lopen, een complexe medische aandoening of handicap hebben waar in het opvangland geen voorzieningen voor zijn, alleenstaande ouders met minderjarige kinderen,…
Het VN-Vluchtelingenagentschap identificeert kwetsbare vluchtelingen voor hervestiging naar 34 landen in de wereld, ook naar België.
Waarom moeten deze mensen hervestigd worden?
Door de ‘lasten’ te verdelen, wordt vermeden dat landen in conflictgebieden te hoge verantwoordelijkheden moeten dragen. Want vandaag wordt de overgrote meerderheid (86%) opgevangen in lage-inkomenslanden. De toekomst van de vluchtelingen is er vaak uitzichtloos. Miljoenen mensen die oorlog en vervolging hebben ontvlucht, verblijven in mensonwaardige centra of in dorpen en steden in buurlanden waar ze nauwelijks bescherming vinden. Hervestiging is een levenslijn voor mensen in nood.
>> LEES OOK: Asiel en migratie: als familie onthaald
>> EN: CALL TO ACTION: Hervestiging van niet-begeleide minderjarigen vanuit Griekenland
Om hoeveel mensen gaat het?
Vandaag zijn bijna 1,5 miljoen mensen volgens het VN-Vluchtelingenagentschap in dringende nood aan hervestiging. Covid-19 maakte het er niet beter op. De pandemie zorgde voor een verloren jaar voor de hervestigingsprogramma’s. Amper 2,4 % van de mensen die in aanmerking kwamen, werd in 2020 ook effectief hervestigd. In België ging het om exact 176 mensen.
Maar het Belgische programma loopt al langer achter. Zowel in 2018 als in 2019 behaalde België de vooropgestelde engagementen niet omdat er niet genoeg opvangplaatsen zijn. Enkel in 2017 slaagde ons land erin om meer dan 1.000 mensen te hervestigen.
Hoeveel mensen zou België eigenlijk moeten opvangen?
Caritas International berekende samen met 11.11.11 en Vluchtelingenwerk Vlaanderen aan de hand van een aantal parameters (bevolkingsaantal, BBP, het aantal spontane asielaanvragen en de werkloosheidscijfers) wat voor ons land een eerlijke, solidaire bijdrage zou zijn. Daaruit blijkt dat België 8.821 mensen moet opvangen. Dat zijn er drie keer meer dan nu.
Hoe moet België dat doen?
“Via een ‘groeipad’ van drie jaar”, stellen de ngo’s voor. “Te beginnen met de hervestiging van 2.000 personen in 2022, 3.000 in 2023 en 3.821 in 2024. Met de nodige investeringen en een betere samenwerking tussen verschillende beleidsniveaus is dat een haalbaar streefcijfer.”
Vandaag is er geen wettelijk kader voor het aantal vluchtelingen dat België via hervestiging kan en wil opvangen. Dat is jammer want het programma is één van de weinige veilige en legale toegangspoorten naar bescherming waarbij mensen geen beroep moeten doen op netwerken van mensensmokkelaars en –handelaars. Om mensen op de vlucht correct te begeleiden en te integreren moeten er duidelijke procedures en regels komen. Dat is een win-win voor iedereen op vlak van veiligheid en integratie.
Wat kan België nog beter doen?
“Zorgen voor een betere opvang en begeleiding, zodat deze hervestigde mensen ook effectief een toekomst in België kunnen uitbouwen”, zeggen de organisaties. Het rapport brengt goede praktijken maar ook verschillende pijnpunten aan het licht: “Uit focusgesprekken blijkt dat mensen tot 10 maanden na de oorspronkelijk gecommuniceerde datum moesten wachten op hervestiging. Mensen komen daardoor vaak ernstig in de problemen. Ze hadden hun huur en werk opgezegd, bezittingen verkocht enz. Om dit soort scenario’s te vermijden moet de overheid garanderen dat er voldoende bufferplaatsen in de opvang beschikbaar zijn.”
Ook is er een tekort aan individuele begeleiding van personen na aankomst in België, aldus de ngo’s. “Een individueel aangepast traject van 18 maanden zou een oplossing kunnen zijn.”
Tenslotte pleiten Caritas International, 11.11.11 en Vluchtelingenwerk Vlaanderen voor een wettelijk kader om het hervestigingsprogramma beter te verankeren en overbodige stappen weg te werken. “We verwachten dat het nieuwe Migratiewetboek daar een aanzet toe geeft.”
