Opvangcrisis vraagt om structurele oplossingen, ook voor minderjarigen

Het opvangmodel in ons land kraakt in zijn voegen. Naast een noodoplossing zijn ook structurele ingrepen nodig om uit de opvangcrisis te geraken. – ©Viktor Toader/Vluchtelingenwerk Vlaanderen

07/11/2022

Het Belgische opvangmodel voor mensen die om internationale bescherming vragen, werkt sinds meer dan een jaar niet meer naar behoren. De situatie blijft verslechteren ondanks veroordelingen van Fedasil en de Belgische staat, ontelbare beroepen ingediend door personen die internationale bescherming wensen en vele noodkreten van juristen en humanitaire organisaties. Een verbetering van de situatie op korte termijn is weinig waarschijnlijk. Caritas International en de rest van het middenveld onderstrepen dat het beleid werk moet maken van noodoplossingen én structurele ingrepen en verbeteringen.

Sinds zeker een jaar is het ‘normaal’ geworden dat volwassenen op straat moeten overnachten omdat er voor hen geen opvangplaatsen worden gevonden. Aanvankelijk trof dit probleem uitsluitend alleenstaande mannen. Maar op dit moment zien we dat ook niet-begeleide minderjarige vreemdelingen en families met kinderen op straat slapen. Sommige minderjarigen slapen in ‘kartonnen tenten’. Formele en informele structuren voor noodopvang in en rond Brussel kraken in hun voegen. Er is sprake van een uitputtingsslag voor iedereen die bezig is met asiel & opvang.

Er moet nu echt daadkrachtig worden opgetreden want al te vaak is het too little too late. We lopen voortdurend de feiten achterna. Er is een duidelijke politieke wil nodig om dit op lange termijn aan te pakken

Laurence Bruyneel van Caritas International

‘Nieuwe normaal’?

Het middenveld kan niet accepteren dat volwassenen of minderjarigen op straat moeten blijven bij gebrek aan opvangmogelijkheden. Dit mag in geen geval ‘het nieuwe normaal’ worden.

De federale regering besliste in oktober om nieuwe noodopvangstructuren te openen in Jabbeke (West-Vlaanderen) en Glons (Luik). Een positieve maatregel, maar die zal uiteraard niet op heel korte termijn al effect hebben. Het vergt tijd om de geplande noodopvang in orde te brengen, en er is ook een tekort aan geschikt personeel.

Laurence Bruyneel van Caritas International: “Er moet nu echt daadkrachtig worden opgetreden want al te vaak is het too little too late. We lopen voortdurend de feiten achterna. Er is een duidelijke politieke wil nodig om dit op lange termijn aan te pakken.”

Lees ook Dringend nood aan opvang voor NBMV op doortocht

Minderjarigen juist informeren

Caritas International heeft nu geen middelen om zelf noodopvang te financieren. Maar medewerkers van Caritas zijn wel degelijk actief om de opvangcrisis te helpen aanpakken. “Onze collega’s van het project Xtra MENA* volgen de situatie op het terrein op de voet op“, zegt Laurence Bruyneel. “Dagelijks observeren we een tiental minderjarigen die geen toegang krijgen tot opvang. We proberen hen zo goed mogelijk te informeren over hun rechten en over de leeftijdstwijfel die geuit werd. We verwijzen hen vervolgens door naar de Hub, waar ze een kartonnen tentje kunnen krijgen om de nacht in door te brengen.”

Draaiboek met oplossingen

Vanuit Caritas International beseffen we dat er naast een noodoplossing ook een structurele aanpak nodig is om uit deze opvangcrisis te geraken en om te vermijden dat dit probleem jaar na jaar terugkeert. Vanuit die optiek maakten we samen met enkele andere middenveldorganisaties een draaiboek met oplossingen dat aan de beleidsmakers werd voorgelegd. Wij hopen dat het beleid dit draaiboek zal aanvaarden als instrument voor een betere aanpak. Het draaiboek van het middenveld bevat ook voorstellen voor niet-begeleide minderjarige vreemdelingen. Vanuit Caritas International pleiten wij onder ander voor:

de snelle toewijzing van een voogd voor niet-begeleide minderjarigen. Voor kwetsbare NBMV’s moet dit onmiddellijk gebeuren
de mogelijkheid om twijfel te uiten over de leeftijd van een jongere mag alleen bij de Dienst Voogdij liggen. Een vertegenwoordiger van de Dienst Voogdij moet aanwezig zijn op de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) om deze taak op zich te nemen. Momenteel wordt er bijna systematisch getwijfeld aan de leeftijd van jongeren, ook als ze jonger dan 15 zijn
het recht op opvang mag niet worden gekoppeld aan de uitvoering van een leeftijdstest. Iedereen die een verzoek tot internationale bescherming indient, heeft, ongeacht zijn of haar leeftijd, onmiddellijk recht op opvang
de toegang tot het systeem moet worden vergroot door te werken met laagdrempelige toegangscriteria