Wie zijn de mensen die zonder papieren in België leven?
Naar schatting leven er zo’n 100.000 tot 150.000 mensen ‘zonder papieren’ in België. Zonder verblijfsvergunning bestaan deze mannen, vrouwen en kinderen wettelijk niet. Ze hebben nauwelijks basisrechten en zijn dus bijzonder kwetsbaar. Omdat ze niet legaal mogen werken, lopen ze het risico te worden uitgebuit. Ze kunnen niet terugvallen op de sociale zekerheid en kunnen zich niet aansluiten bij het ziekenfonds. Vaak wonen ze in ongeschikte en onhygiënische panden en zijn ze overgeleverd aan huisjesmelkers. En toch wonen ze vaak al heel lang in ons land – 5, 10, 15, 20 jaar. De meesten werken ook. Hun kinderen zitten bij jouw kinderen op school. Tenminste, tot ze 18 jaar zijn. Daarna mogen ze niet verder studeren of een opleiding volgen. Zonder papieren moeten deze mensen ondergedoken leven. Ze leven voortdurend met de angst om te worden gecontroleerd door de politie, naar een gesloten centrum te worden gestuurd en te worden gedeporteerd.
Hoe word je iemand ‘zonder papieren’?
Achter de term ‘mensen zonder papieren’ schuilen een heleboel verschillende levenstrajecten. Soms zijn het mensen die in België zijn aangekomen zonder de nodige documenten. Soms hebben ze wel een verblijfsvergunning gehad, maar werd die ingetrokken. Soms zijn het mensen die, door allerlei omstandigheden, niet konden of wilden terugkeren naar hun land van herkomst. Het kan een echtpaar zijn dat hun land is ontvlucht, internationale bescherming heeft aangevraagd maar dat niet heeft gekregen. Of een vrouw die via gezinshereniging naar België is gekomen maar haar gewelddadige echtgenoot heeft verlaten, zonder te weten dat ze vervolgens haar verblijfsvergunning zou verliezen als ze niet genoeg inkomen heeft. En dan zijn er nog de kinderen van de ouders zonder papieren: ook zij hebben geen papieren, al zijn ze in België geboren.
>> MEER LEZEN: Sans-papiers: oorzaken en gevolgen [Long Read]
Hongerstaking als ultieme noodkreet
Sinds eind januari komen honderden mensen zonder papieren samen in Brussel, in de gebouwen van de ULB en de VUB en in de Begijnhofkerk, om hun stem te laten horen. Ze vragen aan de overheid om hun verblijf te regulariseren. Na talrijke demonstraties, bijeenkomsten en interpellaties bij bevoegde beleidsmakers die niets concreet oplosten, gingen meer dan 400 mensen zonder papieren in hongerstaking.
Nu: een humanitaire en politieke noodsituatie
Na bijna anderhalve maand zonder voedsel gaat de gezondheidstoestand van de stakers zienderogen achteruit. Elke dag worden mensen opgenomen in het ziekenhuis, sommigen proberen zich van het leven te beroven. De noden van de mensen zonder papieren moeten gehoord worden. Hun noden vragen om een echte dialoog en een humane en politieke oplossing. Zodat iedereen in dit land een waardig leven kan leiden
Morgen: duidelijke en transparante procedure en criteria
Caritas begeleidt dagelijks mensen zonder verblijfsvergunning en kent deze problematiek goed. Wie een regularisatie wil aanvragen, moet 366 euro betalen en een dossier indienen met alle elementen die hij zelf relevant acht om een verblijfsvergunning in België te verkrijgen. De Dienst Vreemdelingenzaken onderzoekt het dossier, maar de criteria waarop de beslissing wordt gebaseerd, zijn niet openbaar. Na een jaar of langer – er is geen wettelijke limiet – krijgt de aanvrager een antwoord.
Caritas pleit voor duidelijke en transparante criteria zoals de beroepssituatie van de aanvrager, het feit of hij of zij geïntegreerd is in de plaatselijke gemeenschap, staatloos is of het risico loopt op schendingen van zijn of haar mensenrechten in het land van herkomst. Bovendien vraagt Caritas een toegankelijke en transparante procedure, zodat iedereen binnen een redelijke termijn een objectief onderzoek van zijn verzoek om regularisatie krijgt.
