EU Passworld, houvast voor studerende vluchtelingen in Leuven

In tegenstelling tot de meeste studenten in Leuven, kan Stephen niet naar huis op vrijdagavond. Hij vluchtte in 2017 voor het geweld en de oorlog in zijn thuisland Zuid-Soedan. Net zoals miljoenen andere vluchtelingen strandde Stephen in de Egyptische hoofdstad Caïro. Hij vroeg een studiebeurs aan voor vluchtelingen en studeerde voor verpleger. Daarnaast deed hij vrijwilligerswerk. Voor het Rode Kruis stond Stephen de artsen bij die met mobiele klinieken naar de wijken van de vluchtelingen en migranten trokken. “En voor de organisatie Save the Children gaf ik informatie aan vluchtelingen en migranten over allerlei diensten en juridische zaken”, legt hij uit. “Ik voerde behoefteonderzoeken uit, signaleerde problemen en hielp kwetsbare mensen met vragen over onderwijs, gezondheid en bescherming.”

Het was nuttig werk, maar Stephen wilde vooruit. Toen hij hoorde over EU Passworld, dat vluchtelingen een legale en veilige weg biedt naar een derde land om er te studeren, gaf hij zich op. En hij werd geselecteerd. Samen met twee andere vluchtelingen die in Caïro verbleven, arriveerde Stephen in september 2023 in België om een masteropleiding te volgen aan de KU Leuven.

België was niet helemaal onbekend voor Stephen. “Ik ben een voetbalfan, ik volg de Belgische Rode Duivels”, lacht hij. Hij voelde zich meteen goed in zijn nieuwe woonplaats. “Leuven is een mooie plek. De straten zijn leeg, het is hier rustig en er zijn mooie gebouwen. Je loopt gewoon over straat, niemand doet je pijn, niemand zegt iets slechts tegen je. Heel anders dan in Caïro, waar enorm veel mensen wonen. Hier voel ik me thuis.”

Caritas International is één van de trekkers van EU Passworld. Ze zorgt ervoor dat de studenten niet aan hun lot zijn overgelaten in Leuven, en stelt een onthaalgroep samen met vrijwilligers die Stephen en zijn medestudenten bijstaan.  Zo hebben die een aanspreekpunt wanneer er problemen zijn, of wanneer ze vragen hebben.

Tuur maakt deel uit van de onthaalgroep. “Ik ben jaren bij de Chiro geweest”, vertelt hij. “Nu was ik op zoek naar iets nieuws en waardevols om te doen in mijn vrije tijd. Toen zag ik op Facebook een advertentie van de stad Leuven. Daarin zochten ze naar buddy’s voor studerende vluchtelingen. Dat interesseerde me meteen.” Dit vrijwilligerswerk sluit ook aan bij zijn studies, vindt Tuur. “Ik heb geschiedenis gestudeerd, en ik maakte mijn thesis over ‘de aankomstinfrastructuur voor vluchtelingen in België van 2000 tot 2010’. Daarmee bedoelde ik de plaatsen van aankomst, maar ook de dingen die mensen voor hen doen of de diensten die worden verleend aan de vluchtelingen. De onthaalgroep die wij voor Stephen vormen, kan je ook zien als ‘aankomstinfrastructuur’. Door de interviews die ik met vluchtelingen deed voor mijn thesis, weet ik hoe belangrijk het voor hen is om mensen te hebben die hen helpen bij hun eerste stappen hier in België.”

“Dikwijls denk ik dat we als onthaalgroep geen grote dingen doen”, zegt Tuur. “We doen veel kleine dingen. Maar voor de vluchtelingen die we bijstaan, betekenen die wél veel. Zo kreeg Stephen vorige week een factuur van 58 euro voor de zorgkas. Hij wist niet wat dat was, dus stuurde hij me een bericht. Ik heb hem meteen laten weten dat het oké was, en dat hij de factuur kon betalen.”

“De groep helpt me met veel verschillende dingen”, aldus Stephen. “Er is een vrijwilligster met een taalgroepje. Als ik vrij ben, ga ik daar naartoe. Ik ga soms ook met haar wandelen. En mijn scriptie heb ik naar de prof in de onthaalgroep gestuurd, zodat hij het kon nalezen. Het geeft me het gevoel een beetje familie te hebben hier. Als ik ergens aan denk, of als er iets gebeurt, moet ik maar een e-mail sturen en er komt iemand naar me toe.”

Dit neemt niet weg dat Stephen zijn echte familie mist. “Ik heb mijn moeder en broer al 7 jaar niet meer gezien. Ze zijn erg ver weg, dat is moeilijk. Ook voor mijn moeder. Ze is verdrietig omdat ze me mist, maar ze is ook erg trots op me. Op mindere momenten motiveer ik mezelf door te bedenken dat ik goed bezig ben. En dat ik een positieve invloed kan hebben op andere vluchtelingen die dezelfde dromen hebben als ik.”

Aan de KU Leuven volgt Stephen een master antropologie. Wat hem betreft, past dat prima bij zijn diploma als verpleger. “Mijn studie verpleegkunde in Caïro was praktisch, in Leuven volg ik theoretische lessen”, legt hij uit. “Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in het werken met mensen met een andere achtergrond, zoals migranten of vluchtelingen. Antropologie studeren, zal me meer kennis en vaardigheden geven om mensen goed te begrijpen, zodat ik op een fijne manier kan samenwerken met mensen uit verschillende culturen. Want dat is wat ik later wil doen.”

En ook in België doet Stephen vrijwilligerswerk. Elke voormiddag neemt hij de trein naar Pacheco 44 in Brussel, het eerste registratiepunt voor mensen die internationale bescherming zoeken in België. “Met collega-vrijwilligers van Vluchtelingenwerk Vlaanderen geven we vluchtelingen daar informatie en beantwoorden we hun vragen”, legt hij uit. “Ik hou ervan om mensen in nood te helpen. En ik oefen er mijn Nederlands met de andere studenten die er vrijwilliger zijn. ” Want tegelijk hoopt Stephen zo ook zijn vriendenkring wat uit te breiden. “In Egypte heb ik door het vrijwilligerswerk veel vrienden gemaakt. We waren één grote familie”, vertelt hij. “Nu ga ik dus een nieuwe familie maken, net zoals ik dat in Egypte heb gedaan.”