Beeld je in: je moet je land gedwongen verlaten. Je komt aan in een nieuw land en wordt na een paar maanden erkend als vluchteling. Je krijgt twee maanden de tijd om een woning te vinden.[1] Maar je spreekt de taal niet, je kent weinig of geen mensen, je hebt geen inkomen… Weinig troeven in de hand dus om een huisbaas te overtuigen.
Vluchteling zkt. huisvesting
Dit is de harde realiteit voor de ongeveer 6.000 mensen die binnenkort hun lokale opvanginitiatief zullen moeten verlaten. Een woonplaats hebben is nochtans de eerste voorwaarde om sociale rechten – zoals toegang tot onderwijs, gezondheidszorg, en financiële steun – te activeren. Zonder woning, geen domicilieadres. Zonder domicilieadres geen uitkering van het OCMW, geen toegang tot taallessen, of school voor de kinderen.
“Sorry, de woning is al verhuurd”
Omdat er een prangend tekort is aan betaalbare woningen moeten vele kwetsbare huishoudens (vluchtelingen en andere) met elkaar in competitie op een bitterharde private huurmarkt. Verschillende diensten van Caritas International ondersteunen families en alleenstaanden (ook minderjarigen) op zoek naar een woning. Dat veel huiseigenaars twijfels hebben om hun woning te verhuren aan nieuwkomers, ondervinden ze dagelijks.
“Soms bel ik meer dan twintig verschillende huiseigenaars in twee uur, maar het komt zelden tot een bezoek. Ik leg uit aan de eigenaars dat ik bel in naam van een erkend vluchteling die OCMW-steun krijgt, en dan verandert de toon. Soms in positieve zin, maar ook negatief,” zegt Nora, vrijwilliger bij Caritas.
>> LEES OOK: Kwetsbare vluchtelingen: de laatste halte op de weg naar een autonoom leven.
Discriminatie op basis van etniciteit, nationaliteit of religie is een veel voorkomend probleem op de huurmarkt.[2] Huisbazen vrezen ook vaak dat vluchtelingen de huur niet zullen kunnen betalen omdat ze geen loonfiches kunnen voorleggen, of de huurwaarborg niet onmiddellijk op tafel kunnen leggen. Vluchtelingen kunnen die steun nochtans aanvragen bij het OCMW, maar door het logge administratieve systeem kunnen ze die pas krijgen eens ze in hun nieuwe woning intrekken.
Corona dwingt huurmarkt tot stilstand
Tel bovenop al deze moeilijkheden nog eens de coronacrisis, en je krijgt een onmogelijke hordeloop. De angst voor COVID-19 en de beschermende maatregelen hebben de huurmarkt tijdens de lockdown tot stilstand gebracht.
“Tijdens de quarantaine hebben we geen huis gevonden omdat het gevaar voor Corona te groot is en omdat de markt stil ligt,” legt Haider uit, erkend vluchteling met een beperkte mobiliteit, begeleid door Caritas. Hij heeft zijn vluchtelingenstatus verkregen en moet nu huisvesting vinden voor hij onze opvangstructuur met verlaten, aangepast aan zijn medische problemen. “En het is sowieso al moeilijk om een huis te vinden dat aangepast is aan mijn beperkingen,” concludeert hij.
>>HELP MENSEN ZOALS HAIDER DOOR EEN SOLIDAIRE EIGENAAR TE WORDEN
“Nu de woningbezoeken langzaamaan weer opstarten, vrezen we dat de vraag meer dan ooit het aanbod zal overstijgen,” zegt Florence Lobert, verantwoordelijke voor de opvangprojecten voor asielzoekers bij Caritas International. “Alle kandidaat-huurders die niet op zoek konden tijdens de lockdown gaan zich immers tegelijkertijd weer op de huurmarkt begeven. Er kan een bottleneck-effect ontstaan.”
Het risico? Dat deze mensen dakloos blijven, net nu het coronavirus nog onder ons is en we precaire leefsituaties ten allen koste moeten vermijden.
Structurele oplossingen zijn nodig!
Caritas International doet in haar campagne “ImmoSolidaire” beroep op de goodwill van huisbazen. Dat is nodig. Maar daarnaast is het ook hoog tijd voor
- een echt beleid om de moeilijke toegang tot een eerste woning aan te pakken;
- het creëren van meer sociale woningen om de competitie tussen minder vermogende huurders te vermijden;
- het sneller beschikbaar maken van financiële steun voor daklozen die een eerste woning moeten vinden; en
- het tegengaan van discriminatie op de huurmarkt.
Het is slechts een greep uit de mogelijke – en broodnodige – oplossingen voor de moeilijke toegang tot huisvesting voor kwetsbare groepen.
